احکام اجاره رحم و فرزند متولد از آن در فقه شیعه و حقوق ایران

توضیح

یکی از روش هایی که امروزه در درمان ناباروری استفاده می شود استفاده از « رحم اجاره ای» یا « رحم جایگزین» است که منظور از آن مداخله شخص ثالث ( غیر همسر) در تولید مثل مصنوعی است. به کمک این روش، زنانی که به طور مادرزادی یا بنا به دلایل پزشکی فاقد رحم مناسب برای باروری و حمل جنین هستند می توانند به کمک یک زن دیگر صاحب فرزند شوند. این جایگزینی به طور کامل یا نسبی صورت می گیرد و ساختار ژنتیکی در « جایگزینی نسبی» متعلق به پدر اصلی و مادر جایگزین و در « جایگزینی کامل» متعلق به پدر و مادر نابارور است.دیدگاه حقوق دانان ایران در زمینه قرارداد استفاده از رحم جایگزین متفاوت و اعتبار حقوقی آن نیز مورد تردید است. از نظر ماهیت، این قرارداد در قالب عقود معین و دیعه و جعاله نمی گنجد. برخی از حقوق دانان این قرارداد را در زمره عقد اجاره اشخاص قرار می دهند و عده ی دیگر آن را بر اساس ماده 10 قانون مدنی می پذیرند.با عنایت به آنچه بیان گردید، عمومات و اطلاقات ادله ی اجاره شامل اجاره رحم نیز می گردد و دلیل قطعی بر منع اجاره رحم اقامه نشده است. از سوی دیگر با مباحث مربوط به نکاح نیز مخالفتی ندارد، مخصوصاً با رضایت زوج. بنابراین با رعایت حدود و مشروعات در مجموع می توان جواز تلقیح مصنوعی را نتیجه گرفت. البته جواز مطلق شاید مورد اشکال باشد اما جواز مشروط را با وصول شرایط لازم می توان پیشنهاد داد.
واژه های کلیدی: نازایی، تلقیح، مادر جانشین.