المسئولیة المدنیة للطبیب الناشئة عن اخطائه الطبیة: دراسة مقارنة

توضیح

حرفه پزشکی از حرفه های بشر دوستانه به شمار می آید که در آن پزشک باید به بدن انسان به دلیل قداست آن دلیل احترام بگذارد و از جان مردم در طول ممارست وظایف خود محافظت کند، چرا که این حرفه وظیفه ای قانونی و اخلاقی را بر وی تحمیل میکند که درتلاش های صادقانه در درمان بیماران نمایان می شود، خطای پزشکی هر گونه نقض یا خروج رفتار پزشک از قواعد پزشکی که توسط علم و یا به طور کلی اصول متعارف تئوری و عملی تعریف شده در زمان اجرای حرفه ی پزشکی می باشد، و نتیجه این نقض وظایف، ایجاد خسارت به بیمار میباشد، قانونگذار عراقی نیز مانند دیکر قانونگذاران عربی اشاره به خطای پزشکی را نادیده گرفته است، چه در قانون مدنی و یا در قوانین مربوط به سلامت و حرفه پزشکی درواقع آخرین موردی است که در تعیین وظایف و تعهدات پزشک و رفتار حرفه ای وی محدود می باشد، به طوری که قوه مقننه عراق به مسئولیت پزشکی نمی پردازد، بلکه آن را به مفاد مقررات عمومی در مسئولیت های قراردادی و تقصیری مفاد (168، 202 و 203) قانون مدنی عراق محول میکند، اما استفاده از قوانین کلی به صورت انتزاعی و بدون توجه به ماهیت خاص آغشته با قوانین پنهان نیست، که باید از آن به دلیل خسارتهایی که می تواند به موارد خشنی منجر شود دوری جست که میتواند اساس ساختار قانونی را متزلزل کند چراکه قانون تنها یک پدیده اجتماعی است و مفاد آن تنها راه برای اجرای اهداف مورد نظری است که قانونگذار در پشت سیستم قانونی آنرا هدف قرار داده است. دکتر عبدالله محمد الجبوری می گوید: که (در کتاب های متون فقه اسلامی برخی از آنها اظهار میکنند که در اشتباه هیچ ضمانتی نیست و برخی دیگر از آنها نیازمند ضمانت در اشتباه در همه موارد بدون تمایز بین خطای فاحش و خطای غیر فاحش است و باید مفادی را که عدم ضمانت بر خطای فاحش اظهار میکنند را مورد بررسی قرار داد، هیچ گارانتی در مورد خطای فاحش وجود ندارد به دلیل اینکه این خطا با مثالهای ذکر شده توسط فقهایی که می گویند ضمانت در اشتباه همه آنها مانند خطای فاحش وجود دارد که در راستای اصول فقهی است)، ابن قیم می گوید: (از طبیب در اشتباه هیج ضمانتی وجود ندارد بنا بر گفته صلی الله علی و آله و سلم: (هرکسی طبابت کند و هیچ طبی نداند همین موضوع آنرا ضامن است) این نشان دهنده ی این معنا است که اگر طبیب در طبابت خود اشتباه کند هیچ تضمینی وجود ندارد. این سوال مطرح شده است که ماهیت قانونی مسئولیت پزشک مدنی چیست و آیا این مسئولیت قراردادی است یا تقصیری؟ برخی نظریات می گویند که مسئولیت پزشک نسبت به بیمار مسئولیتی تقصیری است و بخش بزرگی از فقه -که ما آنرا حمایت می کنیم- می گویند که مسئولیت دکتر برای اشتباه او در رابطه با بیمار مسئولیتی قراردادی است، و مسئولیت پزشک نسبت به بیمار تعهد به مراقبت نمودن است و نه دستیابی به نتیجه، زیرا پزشک متعهد به بهبودی بیمار نیست، بلکه متعهد به مراقبت عالی از بیمار است که شرایط وی آنرا اقتضا میکند، که با اصول حرفه ی وی متناسب است، و اصول علمی ثابت است مگر در موارد استثنائی که مستلزم آنست که پزشک نتیجه خاصی را محقق سازد و پزشک در مورد خطایش هر إنچه باشد بازخواست میشود چه خطای فنی یا عادی، جدی یا آسان باشد و پزشک از هیچ استثنائی برخوردار نیست، و در صورتی که ضرری که به بیمار رسیده است بر اثر مورد بیگانه ای باشد که دستی در آن ندارد مسئولیت پزشک نفی میشود، و پزشک ملزم به جبران خسارت بیمار بر اثر خطای طبی است که به منظور رفع ضرر و جبران خسارت و از بین بردن ایرادی است که وارد شده است و میزان خسارت ضرر ایجاد شده در زمان ایراد حکم تعیین میشود تا شخص متضرر بتواند ضرر وارد شده را اصلاح نماید، و هر چقدر میزان ضرر وارده متغیر باشد قاضی میبایست به آن همانند موردی نگاه کند که بتازگی اتفاق افتاده است، همانطور مه میزان خسارت به میزان بزرگی خطا بستگی ندارد، و عبرت در مبلغ خسارت است و نه میزان خطا و میزان خسارت به میزان ثروت یا فقر مسئول خاطی ربطی ندارد و قاضی میتواند میزان خیارت رادر زمان اعلام حکم تعیین نماید، و میتواند حکم جبران خسارت به صورت مبلغی معین برای مدتی معین نماید.