عقلانیت در اقتصاد اسلامی

توضیح

عقلانیت در علم اقتصاد, به عنوان یک پیش‏فرض برای رفتار عاملان اقتصادی در نظر گرفته می ‏شود که در اصل از مبانی انسان‏شناسی پس از رنسانس و در عصر روشنگری به دست آمده است. عقلانیت به تعابیر مختلف و به شکلهای گوناگونی تعریف شده است. با وجود این در یک چارچوب فرضی, عقلانیت به صورت ِابزاری برای توجیه تصمیم‏گیری در رقابت برخی از قرائتهای نظام اقتصاد سرمایه داری مشکل نحوه تصمیم‏گیری عاملان اقتصادی را حل کرده است. برخی اقتصاد دانان غربی و اغلب اندیشمندان اقتصاد اسلامی در بررسیهای خود, از عقلانیت با مفهوم سنتی انتقاداتی می‏کنند که اغلب چارچوبهای آنها برای عقلانیت نیز قابل تأمل و نقد است. بر این اساس در باره این پیش فرض اساسی در تصمیم‏گیری عاملان اقتصادی در سطح خرد از دیدگاه اقتصاد اسلامی, بحث بیشتری می شود. برای اینکه بتوانیم در این مسیر گامی برداریم, باید در صدد ارایه مفهومی مناسب از عقلانیت باشیم. به این منظور ابتدا مبنا و مفهوم عقلانیت در پارادایم نئوکلاسیک را بیان می کنیم و سپس دیدگاههای اقتصاددانان مسلمان در این زمینه را مرور می ‏کنیم . در نهایت تلاش می ‏کنیم مفهوم مناسب و درخور عقلانیت را مطابق دیدگاه اسلامی ارایه کنیم.
واژه‌های کلیدی: عقلانیت، اقتصاد، اقتصاد اسلامی، نفع شخصی، عقلانیت ابزاری.