بررسی احکام فقهی شبیه‌سازی انسان از دیدگاه فریقین

توضیح

امروزه با پیشرفت بشر در زمینه علوم و فناوری، هر روز شاهد نوآوری و خلاقیتی جدید در عرصه علوم مختلف هستیم. یکی از این نوآوری‌ها که در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های شگفتی داشته، دانش شبیه‌سازی است. علما و دانشمندان از جهات مختلفی به امر شبیه‌سازی پرداخته‌اند. یکی از شاخه‌های شبیه‌سازی، شبیه‌سازی انسانی است که با استفاده از تخمک و سلول غیر جنسی به شبیه‌سازی انسان یا اعضای بدن وی می‌پردازند. از این رو ضروری است که از منظر فقه امامیه و اهل سنت به بررسی حرمت یا جواز شبیه‌سازی انسان پرداخته شود. در این پایان‌نامه سوالی که مطرح شد این بود که دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنت پیرامون مشروعیت یا عدم مشروعیت شبیه‌سازی چگونه است؛ آیا حکم به حرمت داده‌اند یا آن را عملی جایز می‌شمارند؛ و اینکه وضعیت نسب، ارث، نکاح و سایر احکام فقهی در انسان‌هایی که از طریق شبیه‌سازی متولد می‌شوند، به چه صورتی می‌باشد. روشی که برای به دست آوردن نتایج مورد استفاده قرار گرفته، روش تحلیلی توصیفی است. در میان فقهای شیعه مذهب در رابطه با این موضوع چهار دیدگاه وجود دارد: جواز مطلق، جواز محدود، حرمت ثانوی، حرمت اولی. اکثر فقهای اهل سنت رای به حرمت شبیه‌سازی انسان داده‌اند، تعداد کمی از آنان نیز شبیه‌سازی را جایز می‌دانند. در زمینه نسب طفل شبیه‌سازی شده 5 نظریه وجود دارد: 1- نسب نداشتن انسان شبیه‌سازی شده. 2- فرد شبیه‌سازی شده همان صاحب سلول است. 3- نسبت بین شخص شبیه‌سازی و صاحب سلول همان نسبت خواهر و برادری است(همزاد). 4- فرد شبیه سازی شده، دو قلوی با تأخیر از اصل خویش است. 5- انسان شبیه‌سازی شده فرزند صاحب سلول است. اکثر صاحب نظران اهل سنت معتقدند که شبیه‌سازی باعث خلط نسب می‌شود؛ ولی به اعتقاد فقهای امامیه در رابطه با نسب طفل نیز اگر نوزاد شبیه‌سازی شده در چهارچوب زوجیت متولد شود، دارای پدر و مادر است و نسب، قرابت، محرمیت، ارث و وضعیت اسلام و کفر وی نیز همانند سایر اطفالی است که از طرق طبیعی متولد می‌شوند.
واژه‌های کلیدی: شبیه‌سازی، حرمت، فقه، احکام فقهی، فریقین