خرید و فروش دین با تأکید بر نظام بانکی ایران

توضیح

عقد خرید دین که در تمامی کتب فقهی از آن با عنوان( بیع الدین )بحث شده است ، عقدی است که ‌بموجب آن دین مدت دار بدهکار به کمتر از مبلغ آن توسط مدیون یا شخص ثالث خریداری می شود و ‌در نتیجه ی این انتقال ، طلب با همه ی اوصاف و ویژگیهای خود به وی منتقل می گردد و برغم اختلاف ‌نظرات متعددی که در خصوص وضعیت حقوقی آن وجود دارد و برخی آن را بطور مطلق و بعضی در ‌فروض خاصی باطل می دانند ، نظر مشهور صحت آن در اکثر موارد و اقسام آن است . لیکن قائلین به ‌صحت عقد مزبور نیز در خصوص ماهیت آن ، نظرات متفاوتی مطرح نموده اند. برخی آن را از مصادیق ‌بیع و برخی مصداق عقود نامعین و در قلمرو ماده ی 10 قانون مدنی قرار داده اند.لیکن به نظر می رسد ‌با توجه به ماده ی 98 قانون برنامه ی پنجم توسعه و دستور العمل اجرایی عقد مذکور ، می توان عقد ‌مزبور را در زمره ی عقود معین قرار داد. زیرا بموجب ماده ی 1 دستورالعمل اجرایی، خرید دین ‌قراردادی است که بموجب آن شخص ثالثی دین مدت دار بدهکار را به کمتر از مبلغ اسمی آن به صورت ‌نقدی از داین خریداری می کند و در مواد بعدی آن به بیان شرایط صحت آن از قبیل حقیقی بودن دین ، ‌نقدشوندگی دین ، معتبر بودن متعهد و ....و پاره ای از شروط ضمن عقد از قبیل تضمین دین ، بیمه ‌نمودن و ..... پرداخته است و دیگر نیازی به تحلیل ماهیت عقد مزبور در سایر قالبهای حقوقی نیست و ‌امروزه بعنوان یکی از ابزارهای مالی و منابع تامین اعتبار در حقوق بانکی کاربرد های فراوانی دارد . زیرا ‌با تصریح به جواز آن ، مشکل بسیاری از معاملات بانکی که بیم ربوی بودن ، مانع انعقاد آنها می گشت ‌رفع شده و می توان عقود مزبور را در قالب عقد خرید دین منعقد نمود که برخی از آنها عبارتند از : ‌قراردادهای اعتباری ، سپرده ها و وامهای بانکی ، قرارداد کارت های اعتباری، تنزیل اعتبارات اسنادی و ‌معامله ی اوراق قرضه.
واژه‌های کلیدی: خرید دین، حقوق بانکی، قراردادهای اعتباری، کارت اعتباری، وام بانکی، تنزیل، اوراق قرضه