اقتصاد اسلامی

توضیح

بستر مناسبی که اسلام برای نظام اقتصادی‌ خود در نظر می‌گیرد گنجینهء ارزشمندی از متون مقدسی که جملگی بر مفاهیم و احکام متعدد و مختلف و سنت تاریخی ثابتی‌ اشاره و تأکید دارند و اقتصاد اسلامی را شکل بخشیده و به گونه‌ای طبیعی در تحقق هدف‌های اعلام شدهء آن‌ سهیمند،فرا راه پژوهشگران این عرصه قرار دارد. به طور کلی می‌توان گفت که اسلام نظام اقتصادی‌ خود را برخوردار از همه‌گونه عناصر ضروری ساخته به‌ نحوی که پاسخگوی دگرگونی‌های زندگی در عرصهء اقتصادی باشد،دگرگونی‌هایی که فراوان و شتابنده هستند زیرا اقتصاد عرصه‌ای است که به پیچیدگی‌های اجتماعی‌ انسان و نیز به سخاوت طبیعت و به شرایط محیطی‌ مناسب و غیره مربوط می‌شود. گو اینکه اسلام برخی قواعد اقتصادی گسترده را مطرح ساخته و آنها را با مفاهیم عرفی رایج پیوند داده‌ است،مفاهیمی از قبیل«اسراف و تبذیر»،«فقر و غنی»، «نفقه متعارف»،«منفعت حلال‌کننده»و نیازهای ضروری، به عنوان مثال،«ماعون»(اسباب و وسایل خانه)،«ربا»، «مثلیه و قیمیه»،«کسادی و بازار گرمی پول نقد»، «ضمنان»،«زیان فردی و اجتماعی»،«حرج»(ناگزیری)، «ضرورت»،«مصلحت عالی»،«حق تقدم در وقف»، «عقدیه»، «بیعه»، «تجارت»، «توافقی»، «قماریه»، «لهو»، و حتی«عدالت و ستم تجاوز و خوردن مال باطل»، (مفاهیم یاد شده با اصطلاح‌های فقهی اسلامی آنها به زبان‌ عربی یا نزدیک‌ترین تعبیر فارسی آورده شده‌ با اطمینان است) مفاهیمی هستند که عرف،متناسب با تغییر شرایط زمانی‌ و مکانی تغییراتی در آنها ایجاد می‌کند و حکم شرعی آنها نیز متناسب با دیدگاه عرفی موضوع،تفاوت می‌یابد و نمونهء روشن آن مسئلهء شطرنج است که دیده‌ایم."