جایگاه علم قاضی در ادله اثبات دعوا در نظام حقوقی ایران

توضیح

علم قاضی، روش و یا اصولی است که قاضی باید از طرق مختلف برای مستند و مستدل بودن حکم در نظر بگییرد. درمرحله اول مواد قانونی که مدون است و در مرحله دوم به اماره قضایی و در مرحله سوم به اصول عملییه استناد کنید. قابل ذکر است اصول عملیه خاص نیز وجود دارد مانند: اصاله الصحه و مصادیق آن که خود یک قاعده است و مدرک آن قرآن، روایات، اجماع، سیره و عقل میباشد. اما تصمیمات قضات بر دو نوع است؛ یکی قرار که در دادسراها و دیگری رأی که در دادگاهها صادر میشود. زمانی که دادگاه تشخیص دهد موضوع دعوا جنبه فنی و تخصصی دارد میتواند به کارشناس ارجاع دهد و نظر کارشناس برای روشن شدن موضوع دعوا برای قاضی جنبه علمی دارد. قاضی از این طریق نسبت به مقصر بودن یا نبودن یا اعلام جرم که آیا اتفاق افتاده یا خیر، آگاهی پیدا میکند. در هر صورت قاضی نمیتواند با شک و گمان و ظن حکم دهد و این نوع روش صحیح نیست. قاضی موظف است حکم را با استناد به قوانین مدونه بیابد و اگر مواردی را نیافت با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر حکم را صادر نمایید ونمیتواند به دلیل سکوت و نقص یا اجمال یا تعارض قوانین از رسیدگی و صدور حکم امتناع کند.
واژه‌های کلیدی: علم قاضی، ادله اثبات، قانون، امور کیفری، امور مدنی