بررسی فقهی و حقوقی اقرار در فضای مجازی و حقیقی

توضیح

پیشرفت حوزه فناوری‌ و اطلاعات همراه با افزایش روابط اجتماعی انسان ها و اصل توجه به فلسفه سرعت در عصر حاضر، استفاده از ابزارهای رایانه‌ای را اجتناب ناپذیرکرده است. علاوه بر این فضای مجازی ویژگی‌ها، التزامها، محدودیت‌ها و فرصت‌های ویژه خود را دارد، در برخی لحاظ، مشابه دنیای واقعی است. امروزه تجارت الکترونیک حجم گسترده از مبادلات جهانی را به خود اختصاص داده است، علاوه بر مزایای فراوان، چالش‌هایی را بروی جوامع بشری قرار داده است؛ مباحثی نظیر اقرار در فضای مجازی، فرایند کشف، تجزیه و تحلیل ادله و مانند این ها می‌تواند به علت پیچیدگی و بروز بودن، ابهام آور باشد. در این میان، بحث کشف اقرار در فضای مجازی اهمیت ویژه ای دارد ؛ چراکه اقرار در فضای مجازی در تمام موارد قابلیت دسترسی آسان را در دست کاربر ندارد و لزوم کشف آن از مسائلی است که نادیده انگاشتن آن میتواند به منزله چشم پوشی از بسیاری از واقعیت‌ها تلقی شود. علاوه بر این باید توجه داشت که این موضوع مبحثی میان‌رشته‌ای است؛ چراکه آگاهی و تسلط بررایانه و آشنایی با روش‌های نوین کشف ادله به روش ابزارهای الکترونیکی، از ضرورت‌های ماهیت و کشف اقرار در فضای مجازی است. این مقاله می‌کوشد که تلفیقی از روش‌ها و ابزارهای حقوقی را در کنار مباحث فنی کشف ادله طرح کند. تعریف و تبیین ماهیت اقرار در فضای مجازی، اهمیت، انواع و ویژگی‌های اقرار در فضای مجازی، تطبیق ادله عادی و الکترونیکی، تعارض اقرار در فضای مجازی با دیگر ادله،مراحل کلی کشف اقرار در فضای مجازی، نگهداری و مراقبت از اقرار در فضای مجازی، تعارض دلایل الکترونیکی با دلایل سنتی اثبات دعوا، نقش اقرار در فضای مجازی در نظام اثبات دعوی، تعریف اسناد الکترونیک و جرایم سایبری در حوضه اقرار در فضای مجازی و در خاتمه رویه قضایی موجود در محاکم (به صورت موردی شهر مقدس مشهد) ازمباحث مطرح شده در این مقاله است. نتایج حاصل از مطالعه مبحث اسناد الکترونیکی و مبانی حقوقی آن، گویای این واقعیت است که در دنیای مجــــازی و الکترونیکی نمی‌توان صرفاً از ادله سنتی برای حل مسائل دنیای کنونی اســـتفاده کرد. ویژگی‌هایی مانند یکسان نبودن نسخه الکترونیکی با رونوشت چاپ شده، قابلیت ذخیره‌ســازی به صورت فشرده‌، صور متفاوت ذخیره، قابلیت تکثیر سریع و ساختار متفاوت آنها از اســناد عــادی از جمله موارد قابل ملاحظه در اقرار در فضای مجازی محسوب می‌شود. اقرار در فضای مجازی علارقم اینکه از نظر صوری متفاوت از اسناد عادی‌اند، ولی از نظر ماهوی دارای ارزش بــــرابر و قابل اســتناد همانند اسناد عادی ادله اثبات دعوا نظیر شهادت، قسم، اقرار و غیره‌اند. از جمله چالـش‌ها وایرادات بحث اقرار در فضای مجازی می‌توان به کثرت حجم اطلاعات، مستور بودن بسیاری از اطلاعات و اختلافات ناشی از تفاوت زبان‌ها و عدم آگاهی برخی از افراد جامعه در مقابل اشراف کامل افراد سودجو به گستره اطلاعات و ارتباطات … اشاره کرد.
واژه‌های کلیدی: فقه، حقوق، فضای مجازی، فضای حقوقی، ادله اثبات