تحلیل مبانی سرقفلی و حق کسب در حقوق ایران با مطالعه در حقوق فرانسه و انگلیس

توضیح

پژوهش حاضر با هدف دست یابی به درک صحیحی از ماهیت، علت و فلسفه ی ایجاد سرقفلی و حق کسب به تحلیل مبانی آنها پرداخته است؛ به این منظور نظریه های متعددی که می تواند راجع به سرقفلی و حق کسب مطرح شود در حقوق ایران، فرانسه و انگلیس با روش توصیفی و تفسیری، جمع آوری شده و از میان آن ها مبانی مناسب با حقوق ایران برای سرقفلی و حق کسب انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفته است. مطابق نتایج پژوهش حاضر، سرقفلی و حق کسب خود به خود به وجود نمی آید؛ به صرف وجود موقعیت تجاری مطلوب لزوماً یک ملک دارای سرقفلی نیست و با وجود حسن شهرت لزوماً یک تاجر دارای حق کسب نیست؛ سرقفلی و حق کسب را باید به وجود آورد به این صورت که قانون حق کسب را و تراضی طرفین، سرقفلی را به وجود آورده است و امتیازات قانونی در برابر وجهی به نام حق کسب و امتیازات قراردادی و گاه عرفی، در برابر وجهی به نام سرقفلی می باشد. حسن شهرت مستأجر در حقوق ایران به صورت مستقل مورد حمایت قرار نمی گیرد و فقط مستأجری که دارای حق کسب یا سرقفلی باشد، می تواند عوض حسن شهرت خود را دریافت نماید و اگر این مستأجر فاقد حق کسب یا سرقفلی باشد، هیچ گونه حمایتی از رونق کسب او به عمل نمی آید؛ حال آن که در حقوق انگلیس و فرانسه حسن شهرت تجاری به صورت مستقل مورد حمایت و به عنوان یک مال قابل خرید و فروش می باشد و تاجر در هر حال می تواند عوض حسن شهرت خویش را مطالبه نماید. در این رساله این نظریه به عنوان یک مبنای تحلیلی تقویت شده است و برخی نظرات فقهی معاصر آن را تأیید کرده اند.
واژه های کلیدی: سرقفلی، حق کسب، حسن شهرت، حق ورود، مایه ی تجاری، حق شهرت.