بررسی ماهیت و احکام عقد استصناع از منظر فقهی

توضیح

عقد استصناع که به آن قرارداد سفارش ساخت هم اطلاق می شود از جمله قراردادهای رایج امروزی است که به موجب آن شخصی که نیاز به کالایی خاص با ویژگی های مدنظر خودش دارد تقاضای ساخت آن را به صنعتگری می دهد و صنعتگر نیز با مصالحی که در اختیار دارد متعهد می شود آن کالا را بر طبق اوصاف و ویژگی های سفارش دهنده بسازد؛ در این قرارداد ثمن می تواند نقداً در مجلس عقد پرداخت شود یا پس از ساخت و تحویل کالا یا در حین ساخت کالا به صورت اقساط پرداخت گردد. از این عقد در فقه امامیه زیاد بحث نشده است ولی در فقه عامه بحث های مفصلی پیرامون این عقد صورت گرفته است به طوری که حنفی ها از این عقد به عنوان یک عقد مستقل یاد کرده اند اما سایر مذاهب عامه آن را در قالب عقد سلم دانسته و در قالب این عقد به آن پرداخته اند. آن چه در بادی امر به نظر می رسد این است که می توانیم این عقد را یک عقد معین بدانیم اما در حقیقت این عقد بر عقود معین نظیر بیع سلف، اجاره اشخاص، جعاله و عقد صلح منطبق نیست و می توان آن را از جمله قراردادهای خصوصی موضوع ماده10قانون مدنی به شمارآورد. در نگاه اول این عقد شباهت های زیادی به پاره ای از قراردادها مانند قرارداد پیش فروش، مقاطعه کاری، عقد امتیاز، عقد مقاوله و قرارداد ساخت، بهره برداری و واگذاری (B.O.T) دارد ولی با اندکی تأمل در مورد هر یک از این عقود می توان به تفاوت آن ها پی برد.
واژه های کلیدی: عقد استصناع، بیع سلم