عنوان
فقه سیاسی و نظریه دولت
نویسنده
ناشر
فصلنامه شیعهشناسی، تابستان 1391، شماره 38، ص.: 7-38.
تاریخ نشر
1391
توضیح
«فقه سیاسی» دانش مهم و معتبری است که حجم اصلی تمدن اسلامی در حوزة اندیشة سیاسی را به خود اختصاص داده است. فقه سیاسی بخشی از فقه محسوب میشود که قادر است احکامی هنجاری دربارة وظایف سیاسی افراد (و نهادها) از حیث احکام وضعی یا احکام پنجگانة تلکیفی انشا کند. بر اساس نظریة «همروی»، فقه سیاسی و فلسفة سیاسی هر دو معتبرند و در دولت اسلامی میتوانند به یکدیگر یاری رسانند. بر این مبنا، نه چنان است که فقه (سیاسی) تعیینکنندة تکلیف در سیاست باشد و ما را از فلسفة سیاسی بینیاز کند، و نه چنان است که از اعتبار بیفتد و عرصه را یکسره به رقیب خود واگذارد. اگر به شکل پسینی به فقه سیاسی سنّتی نگاه شود باید گفت: موضوع آن فرد است، اما منطقاً فقه سیاسی با نگاه پیشینی میتواند دولت را موضوع خود قرار دهد. فقه سیاسی میتواند برای دولت احکامی وضعی یا تکلیفی در حوزة وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه انشا کند، اما مسئلة نظریة «حکومت» و نظریة «دولت» اساساً بحثی فلسفی است و به حوزة فلسفه سیاسی وانهاده شده است.
واژههای کلیدی: فقه، نظریه همروی، دولت، حکومت.