حکم رویت هلال از دیدگاه مذاهب اسلامی

توضیح

یکی از مهم ترین مباحث در دین اسلام مقوله رویت هلال و اثبات این پدیده می باشد که شاید برجسته ترین مورد کاربرد این مهم در زمینه رویت هلال ماه مبارک رمضان وماه شوال می باشد که به خاطر اهمیّت این ماه ها رویت هلال آن از اهمیّت بسزایی برخوردار است و اهل تسنن نیز علاوه بر ماه های مذکور در اثبات ماه ذیحجه و تشخیص اوقات حج توجه زیادی به اثبات اوّل ماه دارند. بحث ثبوت ماه از مباحثی است که همه ی انسان ها به نوعی به آن نیاز دارند، شریعت مقدس اسلام برخی از اعمال و عبادات را معلق به ثبوت هلال نموده است. مشهور فقهای فریقین رویت هلال را تنها ثبوت حلول ماه قمری دانسته و تمام احکام بر حلول ماه را مشروط به رویت مترتب کرده اند فقط در صورتی که رویت هلال به دلیل مانع خارجی امکان پذیر نباشد می توان به راه های دیگری مانند حجیّت قول منجّمین در محاسبات، مسئله تولّد هلال، سن هلال، حکم حاکم و یا گذشت سی روز از اوّل ماه متوسل شد. برخی از مجتهدین، حکم حاکم برای دیده شدن هلال را کافی می‌دانند هر چند که حاکم شخصاً ندیده باشد و از راه های دیگر برایش یقین به رویت هلال حاصل شده باشد. در این پایان نامه به بررسی آراء و نظرات عالمان شیعه و عالمان غیرشیعه به صورت تطبیقی در مورد رویت هلال پرداخته می‌شود. همچنین به این موضوع که اثبات هلال از طریق چشم غیرمسلح مشخص می شود یا خیر می پردازیم و در نهایت به بررسی ملاک‌های اصلی فقها در اثبات حلول ماه و معیار متخصصین و فقهای عظام در رویت هلال و مسئله اختلاف افقها و اشتراط یا عدم اشتراط اتّحاد آفاق، خروج هلال از محاق و اختلاف بین آفاق شرقی و غربی در رویت هلال نیز پرداخته می شود زیرا مهمترین عامل تعیین کننده در رویت هلال و آغاز ماه های قمری افق است هر نقطه ای روی کره زمین افق مخصوص به خودش را دارد فتوای مشهور فقها، رویت هلال را در هر شهری، تنها برای مردم همان منطقه و ساکنانی که با افق مزبور متحد و یا نزدیک به آن باشد معتبر می دانند و برخی از فقهای شیعه و سنی اتحاد و اشتراک آفاق را لازم نمی دانند و در هر نقطه ای از کره زمین رویت هلال ثابت شود برای سایر مناطق و نقاط کره زمین نیز اوّل ماه ثابت می گرد و عدّه ی دیگری از فقها برای اثبات اوّل ماه اشتراک آفاق را نیز لازم نمی‌دانند امّا آن را مشروط به اشتراک در قسمتی از شب هر چند اندک، با مکان رویت متحد باشد آن شب برای همه ی مناطق عالم شب اوّل ماه می‌دانند.
واژه‌های کلیدی: هلال، رویت، استهلال، بینه، افق، تعمیم، محاق، حکم حکومتی.