الزامات عمران شهری از دیدگاه فقه اسلامی

توضیح

یکی از مهم‌ترین شاخص ‌های زندگی سعادتمندانه ‌ی انسان‌ها، محیط سالم زندگی آن‌ها است. همچنین رکن اساسی هر تمدن، شهر است؛ تا جایی که همگان اقرار دارند که یکی از مهم‌ترین نیازهای ضروری زندگی انسان معاصر، نظام عمران شهری مناسبی است که بتواند از یک‌سو، پاسخ‌گوی نیازهای مادی انسان باشد و از سوی دیگر، تأمین ‌کننده نیازهای روحی آنان باشد. در میان اندیشمندان و صاحب‌نظران عرصه دین‌ شناسی و فقاهت، دو تفکر عمده نسبت به فقه وجود دارد. دیدگاه اول، دیدگاه کسانی است که معتقدند فقه توانایی مدیریت تمام زوایای زندگی فردی و اجتماعی بشر، از تولد تا مرگ را داراست. در مقابل این دیدگاه، گروهی بر این باورند که فقه در زمینه اداره زندگی حداقل ‌ها را بیان کرده و انتظاری بیش از این، از فقه صحیح نیست. در این پایان ‌نامه با نگاه سیستمی و بررسی نظام ‌مند مسئله‌ ی عمران شهری، به این مطلب رسیدیم که برای فهم بهتر از مسائل از جمله عمران شهری، لازم است که آن‌ها، در قالب نظام، مورد بررسی قرار گیرند. با توجه به این دیدگاه، الزاماتی که فقه در زمینه عمران شهری مطرح می‌کند، و نیز معیارهایی که بر اساس آن‌ها این الزامات مشخص می‌گردد، روشن گردید. این معیارها، با در نظر گرفتن ابعاد مختلف فرد و جامعه، به دست می‌آیند. بر همین اساس نظام عمران شهری از دو جنبه برخوردار است که فقه اسلامی محتوای ایدئولوژیک این نظام را ارائه می‌کند و دانش فنی و مهندسی عمران، تأمین‌ کننده‌ ی شکل و قالب این نظام است. یکی از الزاماتی که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که شهر باید در جهت افقی ساخته شود؛ چراکه بر این امر دلایل زیادی از فقه مترتب است. همچنین رعایت تمام مواردی که به نحوی تأمین‌ کننده ‌ی سلامت جسمی و روحی آحاد جامعه باشد، در نظام عمران شهری لازم و ضروری است.
واژه‌های کلیدی: تمدن اسلامی، شهرسازی اسلامی، الزام، عمران، نظام سازی فقهی، دیدگاه سیستمی.