گستره کارآمدی قاعده فقهی لاضرر

توضیح

به رغم اتفاق نظر فقهای شیعه و سنّی در کلیت و مبنای قاعده لاضرر که اصل 40 قانون اساسی ایران از آن گرفته شده، محدوده کاربرد این اصل دچار ابهامهای فراوانی است؛ به اندازه ای که گاه قانونگذار و مجری را در چگونگی اعمال آن، به سردرگمی و بلاتکلیفی می کشاند و دلیل این ابهام، تعدد نظرهای موجود در مفاد قاعده و گسترش پرحجم مباحث نظری این قاعده در آثار فقهی است. این مقاله می کوشد با هدف بهره برداری هرچه دقیقتر و کاملتر از این اصل قانونی و قاعده مهم فقهی در قانونگذاری و پاسخگویی هرچه بیشتر به مسائل و قضایای جدید حقوقی و فقهی و نشان دادن کارآمدی فقه اهل بیت علیهم السلام و همچنین پیشگیری از استفاده نادرست از آن، بدون غوطه ور شدن در مباحث دامنه دار نظری، مرزهای دقیق کاربرد این قاعده را در توان مقاله، براساس نظرهای گوناگون مورد تحلیل قرار دهد تا با ارائه نگرشی نوین به قاعده مذکور، کارآمدی آن آشکارتر شده، از به کارگیری نابجای آن پیشگیری شود. کارآمدی یا عدم کارآمدی قاعده لاضرر در نفی احکام ضرری، اثبات احکام جدید برای دفع ضرر و در مقام تزاحم قوانین در هنگام اجرای آنها در دفع ضرر از خود و نهایتا در صورت تعارض ضررها براساس هرکدام از دیدگا ههای موجود در تفسیر این قاعده، ابهامهایی است که این تحقیق درصدد پاسخگویی به آنهاست.
واژه‌های کلیدی: قواعد فقهی، لاضرر، فقه، قانونگذاری، حکومت