مبانی فسخ نکاح ناشی از عیوب در حقوق ایران

توضیح

فسخ نکاح، عمل حقوقی یک‌جانبه‌ای است که به موجب آن یکی از طرفین به صورت ارادی به هستی حقوقی عقد نکاح پایان می‌دهد. قانون مدنی به تبعیت از نظر مشهور فقها در صورت وجود عیوب قَرَن، جذام، بَرَص، اِفضا، زمین‌گیری و نابینایی از هر دو چشم در زن، بر مرد و در صورت وجود عیوب جَبّ، خِصا و عَنَن در مرد بر زن حق فسخ نکاح را داده است. امروزه برخی از این عیوب مُصرَّح قابلیت درمان یافته و با توجه به فلسفه و مبانی فسخ نکاح، دلیلی بر فسخ به سبب این عیوب موجود نیست. اما به رغم پیشرفت‌هایی که در علم پزشکی حاصل شده است، هر روز شاهد بیماری‌های مسری و خطرناک‌تر از عیوب مصرح در قانون، مانند ایدز، هپاتیت B و سیفلیس هستیم که به زعم متخصصین این حرفه، درمان قطعی برای این بیماری‌ها یافت نشده است. به نظر نگارنده مهم‌ترین فلسفه تشریع فسخ نکاح به سبب عیوب، جلوگیری از ضرر و حَرَج است که مطابق قواعد فقهی «لاضرر» و «لاحَرَج» نباید هیچ‌گونه ضرر و حرجی به کسی وارد آید. با استمداد از این مبانی می‌توان عنوان داشت که قانونگذار تنها از باب تمثیل به ذکر عیوب موجب فسخ نکاح پرداخته و نیز قائل به توسعه عیوب مُصرَّح موجب فسخ نکاح شد. با اتخاذ این راهکار شاید بتوان گفت که بر طبق قواعد فقهی «لاضرر» و «لاحرج» بین زن و مرد در استفاده از حق فسخ نکاح تفاوت نیست و به هر دو طرف آنها می‌توان در صورت وجود عیوب و بیماری‌های مسری و خطرناک و لاعلاج حق فسخ نکاح را داد.
واژه‌های کلیدی: فسخ ازدواج، انحلال عقد نکاح، عقد نکاح، عیب، قاعده لاضرر، قاعده لاحرج، بیماری لاعلاج، حقوق ایران، فسخ نکاح، مبانی فسخ نکاح، برص، جذام