نگاهی به دیدگاه مشهور در هزینه کردن خمس

توضیح

احکام الهى, براساس ملاک مصلحت سامان یافته اند. اگر حکمى در باب مالیات صادر مى شود, یا براى هزینه کردن آن مطرح مى گردد, با نگهداشت همین نکته است و سازوارى بین مقدار مالیات, هزینه, مورد توجه است.
بى گمان, خمس که در برگیرنده یک پنجمِ غنائم جنگى, استخراج معادن, گنج و… است, قلم بسیار بزرگى است که جهت مصرف آن باید سازگارى درستى با مقدار آن داشته باشد.
با توجه به این دو نکته, دیدگاه مشهور را درباره هزینه کردن خمس, به بوته بررسى مى نهیم. برابر دیدگاه مشهور فقیهان شیعه, در گذشته و حال, خمس بر شش سهم تقسیم مى شود که نیمى از آن, در اختیار امام معصوم(ع) و نیمى دیگر در راه بینوایان, یتیمان, در راه ماندگان و… هزینه مى شود:
شیخ مفید مى نویسد:
(جعل السهم الخامس على ستة اسهم, منها ثلاثة له… وثلاثة لثلاثة الاصناف من اهله, فسهم لایتامهم و سهم لمساکینهم و سهم لابناء السبیلهم.)1
خداوند, یک پنجم آن را [غنائم جنگى] به شش قسم تقسیم کرده: سه سهم در اختیار امام(ع), سه سهم دیگر آن براى سه گروه از اهل بیت امام قرار داده است: یتیمان, فقیران و مسکینان و در راه ماندگان.