مبانی فقهی و حقوقی خمس و زکات و مقایسه آن با مالیات

توضیح

مباحث مربوط به مالیه‌های عمومی در اسلام، از جمله مواردی است که در قرآن کریم و همچنین روایات اهلبیت به آن بسیار تأکید شده است و احکام فقهی اسلام، تکالیفی بر عهده‌ی مکلفین، بر مبنای درآمد حاصله، قرار داده که از مهم‌ترین آن‌ها، خمس و زکات می‌باشد و هرچند در سایر تکالیف، بلوغ و عقل در شخص مکلف شرط شده است، اما در خمس و زکات ملاک تعلق تکلیف، کسب درآمد می‌باشد. همچنین با توجه‌ به اهداف بسیار متنوع اقتصاد اسلامی‌ در مقایسه‌ با مکتب‌های دیگر، دولت برای تأمین مخارج مالی خود، به درآمدهای گوناگونی نیاز دارد. مالیات‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های درآمد دولت، در رسیدن به این اهداف، از اهمیت خاصی برخوردار است. پرداخت‌کننده یا مؤدّی مالیاتی، در قوانین مالیاتی نیز، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که داخل مرزهای جغرافیایی ایران دارایی داشته و یا کسب درآمد نمایند و یا اینکه نتیجه اقدامات مالی آن‌ها در ارتباط با ایران باشد. قانون‌گذار در قانون مالیات‌، شرایط و قوانینی که هرکدام از انواع درآمد مشمول مالیات می‌گردد را بیان داشته است. بررسی احکام فقهی خمس و زکات و مبانی حقوقی مالیات‌می‌تواند از یک طرف وجهه‌ی قوانین مالیاتی را ارتقاء دهد و از طرف دیگر با به‌روز و مدرن کردن احکام فقهی زمینه اجرای هرچه بیشتر و بهتر آن را با توجه به شرایط زمان و مکان فراهم کند. پاسخگویی اسلام از یک سو در مورد مسائل خمس و زکات و همچنین حکومت اسلامی در مورد مالیات و منابع آن و همچنین نیاز حکومت به کمک‌های مالی مردم، پژوهشگران این عرصه را برآن داشته که این مسائل را روشن و واضح بیان نمایند. بر این اساس پژوهشگر درصدد برآمده تا مبانی فقهی خمس و زکات و مالیات و مبانی حقوقی مالیات را در این تحقیق بیان کند تا با مقایسه بین این موارد، مشخص شود که هر مکلف چه وظیفه ای دارد و چه مقدار باید از منابعی که خود به دست می آورد، در موارد مذکور، پرداخت کند. در راستای تحقیق به عمل آمده به این نتیجه رسیدیم کههر یک از «خمس و زکات‌» و «مالیات‌» برای خود مبنایی جداگانه دارند و مستقل از یکدیگر هستند و هیچ کدام از وجوه شرعی و مالیات، جای دیگری را نمی‌گیرد .
واژه‌های کلیدی: خمس، حکومت، ولی فقیه، اسلام، مالیات، زکات.