هویت متولدین ناشی از باروری مصنوعی از دیدگاه حقوق ایران و اسناد بین‌المللی

توضیح

روش های نوین باروری مصنوعی در کنار جنبه های درمانی،ابعاد حقوقی و اخلاقی پیچیده ای دارند که براساس شرایط فرهنگی،اجتماعی و اعتقادی هر کشور نیازمند دقت نظر خاص بوده و باید مورد توجه قرار گیرد.یکی از ابعاد پیچیده در این خصوص بحث هویت و نسب است.هویت شخص حقیقی یکی از ممیزات مربوط به حقوق شخصیت است،اما تعریف مشخصی از آن در فقه و حقوق اسلامی ارائه نشده است.به نظر می رسد شارع و قانون گذار در رابطه با حقیقت نسب از عرف تبعیت کرده و همان معنای عرفی را مد نظر قرار داده است.یکی از مهم ترین مصادیق مفهوم هویت،نسب است. در آراء فقها و حقوق دانان در مورد نسب پدری طفل،نظراتی همچون تعلق طفل به مرد صاحب اسپرم و تعلق طفل به دریافت کننده و نظریه فقدان پدر وجود دارد.در مورد انتساب طفل به مادر نیز دیدگاه هایی از قبیل تعلق طفل به زن صاحب تخمک،زن صاحب رحم و قائل شدن دو مادر برای طفل وجود دارد.به نظر می رسد،با توجه به قصد و اراده زوجین اهداکننده و دریافت کننده ی جنین مبنی بر انتقال و تملک جنین و همچنین به جهت آنکه،دریافت کنندگان در آینده والدین کودک محسوب می شوند و رابطه طفل با اهدا کنندگان جنین قطع می شود،بنابراین به تبع انتقال و تملک جنین توسط زوجین دریافت کننده،نسب پدری و مادری به دریافت کننده تعلق دارد و در حکم والدین طفل می باشند.مسئله مهم دیگر در خصوص متولدین باروری مصنوعی افشاء یا عدم افشای اطلاعات مربوط به والدین بیولوژیک است.دو دیدگاه نسبت به آن وجود دارد.دیدگاه نخست معتقد است:باید اطلاعات مربوط به هویت والدین بیولوژیک محرمانه باقی بماند.دیدگاه دوم خواهان آشکار سازی اطلاعات مربوط به والدین ژنتیکی است.در اسناد بین المللی هر چند با صراحت نسبت به دو رویکرد مذکور بحثی مطرح نشده است اما به صورت ضمنی در کنوانسیون حقوق کودک حق اطلاع از هویت مورد پذیرش واقع شده است.با بررسی ابعاد مختلف نظریات مذکور این نتیجه حاصل می شود که محرمانه بودن اطلاعات هویتی معایب زیادی دارد و به نظر می رسد دیدگاه بهتر در این مسئله افشای هویت اصلی است.موید این نظر مقررات قانونی و رویه عملی کشورهاست که به سمت نظریه افشای هویت پیش می روند.
واژه های کلیدی: هویت، نسب، باروری مصنوعی، فقه امامیه، حقوق ایران، اسناد بین المللی.