حقوق معنوی کودک متولد شده از باروری مصنوعی در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی

توضیح

ناباروری به عنوان یکی از مشکلات اساسی برخی از زوجین در طول تاریخ بوده است اما پیشرفتهای علمی چند دهه‌ی اخیردرعرصه‌ی بین‌المللی‌امید‌های‌فراوانی را به روی این دسته از زوجین‌گشوده و روش‌های متفاوتی را برای درمان ناباروری آنان کشف و در اختیار شان گذاشته است. یکی‌از این روش‌ها تلقیح مصنوعی و مبحث جنین آزمایشگاهی‌است که در سایه پیشرفتهای علمی صورت گرفته در کشورمان از حدود یک دهه‌ی پیش رواج یافته است. با این وجود، نظرات موافق و مخالف فقهای معاصر در خصوص وضعیت شرعی استفاده از این روش‌ها مردم و پزشکان را با تردید مواجه ساخته و هم چنین مباحث حقوقی پُردامنه‌ای را در عرصه‌ی حقوق خصوصی پدید آورده است. از جمله این مباحث، حقوق معنوی‌کودکان متولد شده می‌باشد . از آنجایی‌که حقوق کودک بخشی از موضوعات حقوق بشر بوده که نیاز به حمایت جدی از سوی جامعه بین‌المللی دارد و با توجه به ضرورت بررسی مباحث حقوق کودک در سطح جامعه و علی الخصوص موضوع کودک آزمایشگاهی، نوشتار حاضر پس از بیان شیوه‌های مختلف تلقیح مصنوعی و انتقال جنین‌آزمایشگاهی به بررسی نکاتی پیرامون حقوق معنوی این کودکان در عرصه‌ی حقوق داخلی و هم چنین اسناد بین‌المللی از جمله کنوانسیون حقوق کودک، می‌پردازد. فلذا پس از تبیین نظرات مختلف و تأمل در آراء‌گوناگون فقهی و حقوقی و بررسی قوانین موجود از جمله قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور، نسب کودک آزمایشگاهی را صاحبان تخمک و اسپرم معرفی کرده و بر آن اساس راهکارهایی را پیرامون آثار ناشی از این نسب در بحث حضانت، ولایت،ثبت ولادت و نامگذاری ارائه داده و نتیجه گرفتیم علی رغم اصرار بر پنهانی بودن اهدای جنین در کشورمان حق دسترسی به سوابق ژنتیکی این کودکان باید توسط دولت تضمین گردد.
واژه های کلیدی: جنین آزمایشگاهی، نسب، حقوق معنوی، باروری مصنوعی، بارورسازی در آزمایشگاه، نظام حقوقی ایران.