رویکرد فقیهان امامیه به مقاصد شریعت در ابواب معاملات

توضیح

مقاصد شریعت مجموعه اهداف و غایاتی است که شارع در جعل احکام شرعی مورد ‌نظر داشته است. این رساله تلاش می‌کند مقاصد شریعت را در ابواب معاملات از منظر فقه امامیه استخراج و تحلیل کند. فقیهان امامیه با قبول امکان کشف مقاصد شریعت در ابواب معاملات، برخی روش‌های کشف اهداف شارع را به‌کار گرفته‌ا‌ند و در ابواب مختلف معاملات مانند بیع، قرض، رهن، هبه، حجر، ضمان، صلح و سبق و رمایه به مقاصدی مانند حفظ نفس، حفظ آبرو، حفظ مال، عدم اختلال در نظام، نفی حرج، حفظ دین، آبادانی زمین و... توجه داشته‌اند. اهتمام فقهای امامیه به مقاصد شریعت در مقام استنباط، گاه در توسعه فقه و گاهی نیز در تعمیق آن موثر بوده است. مقاصد شریعت در فقه شیعه با علم مقاصد الشریعه اهل سنت تفاوت‌هایی داشته و البته با چالش‌ها و آسیب‌هایی نیز مواجه است. اما ضرورت توجه به مقاصد شریعت، مانع از عدم توجه به اغراض شارع در مقام استنباط است، به همین دلیل فقهای معاصر شیعه، کمابیش به این علم توجه داشته‌اند.
واژه‌های کلیدی: حکمت تشریع، علت تشریع، تعدی از نص، مقاصد شریعت.