توضیح

یادداشت: زبان عربی
موضوع: فقه - تاریخ
موضوع: فقیهان اهل سنت
موضوع: قانون گذاری (فقه)
کد کنگره: ‎/‎‏ق‎‏6‎‏ت‎‏2 169/9 BP
توضیح مختصر کتاب
در مقدمات، به موضوع کتاب و تغییر عنوان آن در چاپ‌های مختلف، اشاره شده است. در تمهید، ابتدا اهمیت مطالعه تاریخ تشریع و فقه اسلامی و نیاز جامعه به آن بیان گردیده و سپس ضمن تشریح معنای قانون و شریعت و تشریع، به جایگاه شریعت اسلامی بین سایر شرایع آسمانی و تفاوت میان تشریع آسمانی و قانون‌گذاری وضعی، اشاره شده است. در پایان نیز به ذکر ادوار مختلف تشریع و مراحل آن در تاریخ تفکر اسلامی پرداخته شده و به این نکته اشاره شده است که برخی از محققین، در تقسیم ادوار تشریع و فقه اسلامی، به موضوع و نشأت و تطور و قوت و ضعف ادوار توجه داشته و آن را طبق تقسیم‌بندی زیر، تقسیم کرده‌اند: مرحله اول: عصر تشریع در زمان پیامبر(ص) و خلفای راشدین. مرحله دوم: مرحله تأسیس فقه، شامل تفکرات فقهی در عصر اموی و سخن درباره مکتب حجاز و عراق. مرحله سوم: مرحله نهضت فقهی و تأسیس مذاهب و تدوین حدیث و فقه. مرحله چهارم: مرحله تقلید و سد باب اجتهاد. مرحله بیداری فقهی و حرکت اصلاح دینی در دوران معاصر به‌منظور فتح باب اجتهاد. برخی دیگر نیز در این تقسیم، حوادث مهم سیاسی و اجتماعی که اثر مهمی در فقه اسلامی داشته است را مد نظر خود قرار داده و این ادوار را، به مراحل زیر، تقسیم کرده‌اند: عهد تشریع: از بعثت تا وفات پیامبر(ص)، در سال 11 هجری. مرحله فقهی اول: فقه در عصر خلفای راشدین، 11 تا 40ق. مرحله فقهی دوم: فقه در دوران صغار صحابه و کبار تابعین تا اوایل قرن دوم هجری. مرحله فقهی سوم: فقه از اوایل قرن دوم تا نیمه قرن چهارم. مرحله فقهی چهارم: فقه از نیمه قرن چهارم تا سقوط بغداد در سال 656ق. مرحله پنجم فقهی: از سقوط بغداد تا عصر حاضر. نویسنده، در کنار اهتمام به جنبه‌های موضوعی، تقسیم‌بندی دوم را اساس کار خویش قرار داده و فصول کتاب را بر اساس آن، تقسیم‌بندی کرده است. لذا در فصل اول، به بررسی عصر تشریع، از بعثت پیامبر(ص) تا وفات آن حضرت، در سال 11ق، پرداخته است. بدین منظور، ابتدا به بحث پیرامون اوضاع سیاسی و اجتماعی اعراب، در قرن ششم میلادی، قبل از بعثت پیامبر(ص) و وجود امپراطوری ایران در شمال شرقی جزیرةالعرب و امپراطوری روم در شمال غربی آن و فرهنگ، تمدن، عقاید و نحوه تشریع و قانون‌گذاری در این دو حکومت پرداخته شده و سپس مصادر تشریع در دوران پیامبر(ص) که عبارتند از قرآن کریم و سنت نبوی، مورد بررسی قرار گرفته است.