مستحدثات ارث حمل بین مذاهب اسلامی با تأکید بر مذهب اهل بیت و حنفیه

توضیح

سهم الارث جنین از جمله موضوعاتی است که فقهاء از صدر اسلام تا کنون نسبت به آن اهتمام داشته و فروعات مختلف و گوناگون آن‌را مورد بحث و بررسی قرار داده و شرایط لازم برای ارث بردن حمل را فی الجمله بیان کرده‌اند. پیشرفت‌های بزرگ علمی دهه‌های اخیر، موجب شد تا مباحث نوظهور بی‌شماری در زمینه ارث بوجود آید. از این‌رو لازم است که از نظر فقه اسلامی این گونه مسائل مورد بحث و بررسی واقع شود و ریشه‌یابی گردد؛ چرا که جزء واقعیت‌های ملموس و محسوس زندگی و یک بخش جدا نشدنی از زندگی انسان می‌باشد. از جمله این مسائل می‌توان به حکم شرعی ارث حمل ناشی از روش‌های نوین تلقیح مصنوعی اشاره نمود، مانند ترکیب اسپرم و تخمک زن و شوهر که داخل یا خارج از رحم صورت می گیرد، ترکیب اسپرم و تخمک مرد و زن بیگانه، ترکیب اسپرم و تخمک زن و شوهر و قرار دادن آن در رحم زن بیگانه (رحم اجاره‌ای)، ترکیب اسپرم و تخمک زن و شوهر بعد از وفات یکی از آنها، و نیز کودکان متولد شده از طریق لوله آزمایشگاهی یا رحم مصنوعی و سایر اقسام و فروعات این موضوع. باید اذعان نمود که این موضوع به اندازه کافی از سوی مذاهب اسلامی، به ویژه مذهب امامیه و حنفیه، مورد بحث و بررسی واقع نشده است. دلیل آن، جدید و نوظهور بودن این موضوع است که باعث شده مطالعات عمیق و همه جانبه به منظور شناخت حکم ارث به صورت مقارنه‌ای که مشتمل بر صور مختلف و مسائل مهم و تمام جوانب آن باشد، تا کنون در این زمینه صورت نگیرد، تا از طریق توصیف حالات مختلف ارث و ایجاد یک رویکرد منطقی نسبت به نصوص موجود و تجزیه و تحلیل تخصصی آنها با تکیه بر ادله و براهین و منطبق با روش توصیفی- تحلیلی که دراین نوع از مطالعات غالباً رایج می باشد، به توان راه حلی برای حکم ارث فرزندان متولد شده از روش‌های نوین بارداری ارائه نمود. نتیجه تحقیقات گسترده و بررسی‌های کاملی که روی ادله شرعی مذهب امامیه و حنفیه صورت گرفت، نشان داد که در اغلب اقسام و صور تلقیح مصنوعی، فرزند متولد شده به صاحب اسپرم و صاحب تخمک ملحق می‌باشد و از آن دو نفر ارث می‌برد، حتی در حالتی که تلقیح اسپرم و تخمک بین زن و مرد بیگانه صورت گیرد. در مورد رحم اجاره‌ای نیز باید گفت که فرزند متولد شده از صاحب اسپرم و صاحب تخمک ارث می برد، و صاحب رحم در حکمِ مادر رضاعی این طفل می‌باشد، این درحالی است که در بعضی از موارد که تلقیح مصنوعی بعد از مرگ (صاحب اسپرم یا تخمک) صورت می گیرد، با اینکه فرزند متولد شده از نظر حکم ملحق به صاحب اسپرم و تخمک می‌باشد، معذلک ارث نمی‌برد.
واژه های کلیدی: تلقیح مصنوعی، نطفه، تخمک، ارث حمل، زن و شوهر، رحم اجاره ای.