فسق مغنّی و مغنّیه، مبحث غناء، مکاسب محرّمه

یادداشت

خلاصه جلسه گذشته:
جلسه گذشته بحث از حرمت استماع غناء به پایان رسید. امروز مبحث غناء تمام خواهد شد.
یکی از احکام فرعی در مبحث غناء حکم به فسق مغنّی و مغنّیه است؛ یعنی شخص مغنّی که مرتکب حرامی از محرّمات الهی شده است، فاسق بوده و نمیتواند امام جماعت شود و یا در دادگاه شهادت دهد. شیخ طوسی فاعل غناء را فاسق میشمارند.[1]
در مقام مرحوم علّامه حلّی کلامی دارند که به نظر ما محلّ تأمّل است. ایشان می‌فرمایند: «يفسّق فاعله، ... و کذا مستمعه، سواء اعتقد إباحته أو تحريمه».[2] .
کلام ایشان برای ما قابل فهم نبود. خصوصاً اینکه مستمع غناء حتّی اگر قائل به اباحه غناء باشد، فاسق است؛ چرا که در حقیقت ما دلیل برای اثبات فسق چنین مستمعی نداریم. ما در رابطه با کدام یک از احکام وقتی شخصی قائل به جواز است و ما قائل به حرمت آن باشیم، قول به فسق او داریم؟ حکم به فسق جایی معنی دارد که شخص مرتکب حرامی شود که خود او نیز قائل به حرمت آن است. در غیر این صورت ما از چه اماره‌ای باید فسق او را کشف کنیم؟
مسأله دیگر این است که اگر غناء با موسیقی همراه شود، این تقارن غناء و موسیقی کاشف از لهوی بودن مجلس غناء است؛ یعنی همراهی غناء با موسیقی خود سبب زدوده شدن شکّ از مکلّف است. وقتی شخصی علاوه بر ترجیع با آلات موسیقی می‌خواند، در غالب موارد مجلس فسق و صوت لهوی شکل می‌گیرد؛ و حرمت در این رابطه متیقّن خواهد بود.