فقه نظام اجتماعی، مقدمات مهم برای ورود به بحث نظام اجتماعی

یادداشت

مطلب اول: اشاره به مباحث گذشته
در مباحث گذشته روش شهيد صدر برای کشف و استنباط نظريه و نظام مورد بررسی قرار گرفت و مباحث پيرامون اين روش جايگاه آن در استنباط از متون شرعی ، مبانی حجيت استنباط در اين سطح و کيفيت بهره گيری از ظهورات در استنطاق متون بررسی شد.
و روشن شد که در منهج استنطاقی به جز افزايش دقت و نظام مند سازی کشف قرائن برای کشف ظهور در پرتو نگاه جامع در سوالات و تجمیع همه جانبه قرائن چطزی مازاد بر حرکت استنباطی فقهاء وجود ندارد و مبانی حجيت آن همان مبانی حجیت استنباط و اجتهاد است که رايج و متداول است و منهج استنطاقی مواردی را مانند روح شريعت و شامه فقاهت و... که کلی و بدون قاعده رها شده است نظام می دهد و ضابطه مند می سازد .
مطلب دوم : کشف نظام اجتماعی بر اساس روش استنطاق
در موضوع بحث ما که استنباط نظام اجتماعی از متون دينی است ما به دنبال کشف نظام حاکم بر جامعه اسلامی در کلمات شارع مقدس (قرآن کريم و روايات اهل بيت علیهم السلام ) هستیم . یعنی می خواهیم با به کار گیری روش استنطاق به کشف نظام اجتماعی در دین بپردازیم . با توجه به مباحث گذشته بدیهی است که نظام اجتماعی بر يک نظريه و پيش فرض اساسی استوار است که آن نیز باید از متون و کلمات خود شارع اتخاذ شود .
مطلب سوم : نکات مهم قبل از ورود به بحث نظام
اولین نکته‌ی مهم قبل از ورود به بحث توجه به این حقیقت است که در پی جویی و استنباط نظام فقیه به دنبال عناصر نظم دهنده به جامعه انسانی است و کیفیت و چگونگی این انتظام را مورد استنباط قرار می دهد .
از سوی دیگر این امر ـ نظامی که موجب انتظام جامعه است ـ خود مبتنی بر یک پیش فرض اساسی است که در پرتو آن نظام معنا می شود و جهت می یابد و آن بحث از چرایی است که همان بحث نظریه است .
نکته دوم: این با توجه به روشن شدن مطلب اول این انتظام جامعه و چگونگی آن که ثمره ی بحث نظام در پرتو بحث از نظریه ای متقن است به عنصر اساسی جامعه که همان «روابط» می باشد تعلق می گیرد . چراکه در حقیقت آن چیزی که جامعه را تشکیل می دهد روابط گوناگونی است که در آن جریان دارد .
این روابط از روابط انسانی تا روابط گوناگون انسان با خدای متعالو انسان با طبیعت و ... همه را در بر می گیرد و در حقیقت فقیه به دنبال کشف نظامی جامع است که در بر گیرنده ی تمامی روابط انسان باشد و بتوان برای آن برنامه کامل و جامعی ارائه نماید .
نکته سوم: در هرنظامی سوالات پایه ای مانند کشف منشأ نظام ابعاد آن و ثمرات و نتاج آن مطرح است که باید به طور جدی مورد بحث قرار گیرد