فقه نظام اجتماعی

یادداشت

حث ما در نظام اجتماعی بر گرفته شده از قرآن کریم بود که در سوره‌های مکی بحث داشتیم و به سورة انبیاء و مؤمنون رسیدیم و در یک بحث گذشته ما یک استقراء نسبت کاملی از این بعد در سورة انبیاء داشتیم که به چند نکتة مهم رسیدیم و خلاصه‌اش این شد که قرآن کریم در این سورة مبارکه روی محور عدالت گرایی و عدالت مداری تأکید فراوان دارد و این را از بحث مضمومیت ظلم و نفی ظلم در همة ابعاد و زمینه‌ها در دنیا و در آخرت و در برای فرای فرد و برای جامعه تأکید کرده و با این محکومیت ظلم انسان را به قیام به قسط به اعتدال به عادل بودن متعادل بودن و به اینجا باید برسد جامعة انسانی که هر چیزی را در جای خود قرار بدهد این مفهوم اولی بود که از آیات فراوان این سوره به دست می‌آمد بعد عرض کردیم که این عدالت اگر بخواهد ترجمه شود ترجمة علمی شود یعنی مصداق پیدا کند این عدالت در بعد اعتقادی مصداقش چیست یعنی چگونه حاصل می‌شود در بعد اعتقادی کسی عادل است که به توحید برسد به نفی شرک برسد اگر به اینجا نرسد به شک و تردید یا به جهل اکتفا کند یعنی علمش قاصر و کافی نباشد قاصر باشد علم فیزیکش شیمیش او را به خدا نرساند مثلا شما وارد دانشگاه می‌شوید چهار ترم می‌خوانید بد نمی‌توانید مدرک بگیرید خب زحمت کشیدید به علمی رسیدید اما علم این علم شما را به مدرک نرساند چایان نامه ننوشتید شما نتوانستید آن منصب را و آن رتبه را احراز کنید به شما معادل می‌دهند چرا چون شما یک قدم عقب هستید یک کسی آمده فیزیک شیمی خوانده است اما به خدا نرسید طبیعت را کشف کرده است اما به ما وراء طبیعت راه پیدا نکرده است ودر وسط راه سرکوب شده است خب در اینجا می‌توانیم بگوییم که این انسان به آن عدالت مطلوب نرسیده یعنی به آن چه که باید باشد به آنچه که باید برسد نرسیده اینجا قصور دارد یا تقصیر دارد به اعتقاد صحیح ان الله هو الحق وانما یدعون من دونه الباطل به حق نرسیده حالا القصورین یا التقصیرین این در بعد اعتقادی لذا قرآن به عنوان یک اصلی که زیر بنای تمام اصول است بحث توحید را مطرح کرده است اینجا و نفی شرک پس شد ترجمة این اعتدال در بعد اعتقادی به این است که انسان باید به توحید برسد واین توحید مقدمه و اصل اجتناب ناپذیری است که عبادت خدا پیروی از خدا بر او مبتنی است پس شد اصل توحید اصل عبادت سه این عبادت باید برای این که این عبادت سر بخش و نتیجه بخش باشد باید به تقوی مرتبط باشد به عبارت دیگر تقوی بیاید این عبادت را حفظ کند و به بهره‌وری برساند تقوی یعنی تعهد کامل و صد در صد به قوانینی که نشان دهندة عبادت خدا هستند و اصل بعدی این شد که همة اینها آمیخته است با اطاعت از رهبری الهی برای بشریت وهمة اینها دست به دست هم می‌دهند خدای واحد رهبر واحد برنامة واحد یک امت واحدة منسجم و هماهنگ داشته باشیم