فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظام اجتماعی بر گرفته شده از آیات قرآن کریم با توجه به دو روشی که مطرح کردیم و فعلا در این بحث بنا را بر بررسی و استقراء و بررسی آیات قرآن کریم که در جای جای قرآن به گونه‌ای مطرح شده است که نشان دهندة یا کلیت این نظام اجتماعی باشد یا به خطوط کلی و تفصیل مباحث نظام اجتماعی پرداخته باشد از این باب به سورة مبارکة حمد یک نگاهی انداختیم و سعی کردیم کلیت نظام اجتماعی را از سورة مبارکة حمد نگاه کنیم و بررسی کنیم و بعد به آیات سورة فرقان بخش آخر سوره و عباد الرحمن که یک توصیف بسیار مفصل و قابل توجهی برای ویژگیهای عباد الرحمن نشان دهندة آن نمونة رفتاری که در رفتار فرد فرد عباد الرحمن قرآن کریم عنوان می‌کند و آنها را بر اساس این که افرادی هستند که آن الگو آن نمونة مطلوب را دارند نشان می‌دهند می‌توانست برای ما مفید باشد از لحاظ علمی سوره‌های دیگری هم داریم که به تفصیل پرداخته است در سورة انعام در سورة اسراء و در سورة لقمان در این سه سوره ما به مجموعه‌ای از آیات بر می‌خوریم که آن رفتار مطلوب و قانونمندی که خداوند برای جامعة انسانی تفصیل می‌کند مطرح شده است و جای مطالعه دارد نسبت به سورة مبارکة حمد عرض شد که در آنجا کلیت این نظام اجتماعی عنوان شده است آن نظام عبادت انسان برای خدا به عنوان شاخص و شاه راه و عنوان جامع کلیة قوانین قوانین الهی معرفی شده است و در همین سوره در خواست هدایت به صراط مستقیم روش صحیح عبادت این یک معنی را برای صراط مستقیم اشاره کردیم صراط مستقیم به عباد صراط مستقیمی که در جایی فرموده خود صراط مستقیم عبادت است وعبادت خودش صراط مستقیم انسان است این یک توصیف وان اعبدونی هذا صراط مستقیم اینجا می‌تواند این آیه ناظر به دو یا سه معنی باشد که هر سه معنی چون ظرفیتش هست مورد توجه قرار باید بگیرد این که عبادت خودش صراط مستقیم است و ما آن روش صحیح که عبادت باشد آن را از تو می‌خواهیم چون ما دنبال منهج و راه هستیم وعبادت راهی است که باید به صورت حق پیموده بشود و صراط مستقیم انسان است این مدلول آیات فراوانی است از جمله وان اعبدونی هذا صراط مستقیم یس والقرآن الحکیم انک علی صراط مستقیم خب این صراط مستقیم شما چیست در این آیه و آیات دیگر فرموده خودش عبادت است عبادت خودش صراط مستقیم است خودش راه است مسیر و منهج است خب اما این که این عبادت چگونه ما به آن برسیم یعنی چگونه به این عبادت که صراط مستقیم است برسیم این هم منهج وروش می‌خواهد این یک نیاز یک نیاز دیگر هم داریم که ما وقتی عبادت را یافتیم و فهمیدیم که عبادت منهج زندگی ماست واو را به طور صحیح یافتیم خب چگونه این عبادت را به طور صحیح ما پیاده کنیم و عملی کنیم این صراط مستقیم این دو ظرفیت را هم دارد چون اینجا اهدنا الصراط المستقیم آمده در پی آن وصف مطلوبی که خدا برای بندگان خودش مطرح می‌کند ایاک نعبد عرض کردیم به صورت اقرار وبه صورت تقریر یعنی هم انسانها اقرار می‌کنند به این عبودیت وخدا این عبودیت اقرار شده را تقریر می‌کند و می‌پسندد چون در مقام ستایش است