فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در روش استنباط نظام اجتماعی به اینجا رسید که ما دو روش را عنوان کردیم و بعد با روش دوم که روش استنطاق واستظهار از آیات قرآن کریم بدون در نظر گرفتن ترتیب نزول این روش را دنبال می‌کردیم که ببینیم چگونه ما می‌توانیم آن کلیات نظام اجتماعی را به دست بیاوریم و عرض شد که با توجه به آنچه که در نظریه و نظام مطلوب است یعنی چیستی و چرایی و چگونگی چگونگی ادارة رفتار انسانها در جامعه یا رفتار جامعة انسانی این محتوای نظام اجتماعی می‌تواند باشد و آن چیستی و چرایی زندگی اجتماعی و جایگاهی که انسان در جامعه و در کل نظام هستی دارد این می‌تواند گویای نظریه اجتماعی باشد که به تعبیر دیگر در قرآن کریم از جایگاه انسان به دو جور تعبیر شده است هم تعبیر عبد شده است عبد برای خدا عبد برای رب است رب العالمین و هم تعبیر خلافت شده دوتایش با هم آمده است خلافت انسان برای خدا جایگاه انسان را نشان می‌دهد و عبد بودن انسان برای خدا هم جایگاه انسان را نشان می‌دهد البته با این تفاوت که در عبد بودن عبودیت مشترک است برای همة کائنات ان کل من فی السماوات والارض الا آتی الرحمن عبدا ملائکه شیاطین تمام موجود دیگر غیر انسان هم عبودیت دارند عبودیت انسان بودیت اختیاری است ایاک نعبد ما تو را عبادت می‌کنیم ما فقط تو را عبادت می‌کنیم این عبودیت اختیاری انسان برای خدا که مطلوب شراع مقدس هست برای رسیدن انسان به کمال این می‌تواند گویای آن چهرة واقعی و چهرة شفاف آن نظام اجتماعی باشد چون اینجا به صورت فعل اختیاری انسان در آمده است چون اینجا به صورت فعل اختیاری انسان در آمده و این فعل اختیاری برای جامعة انسانی است و این فعل اختیاری برخواسته از آن خواستة شارع مقدس هست یعنی آن بعد ارزشی یعنی آن رفتار قانونی و قانونمند انسان خواهد بود این قانون صبغة این قانون به تعبیر قرآن صبغة الله و من احسن من الله صبغة این صبغه صبغة الهی است وقتی که عبودیت برای خدا شد این رنگ خدایی می‌گیرد این نسبت به آن چهرة کلان نظام اجتماعی نظام عبودی انسان برای خدا که حالا وقتی که قرآن کریم این عبودیت را باز می‌کند به تعبیر دیگری که معروف است العبودیة جوهرة کنهها الربوبیة این عبودیت یک گوهری است که اگر آن گوهر انسان به درونش نفوذ کند به ربوبیت می‌رسد