فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در فقه اجتماعی دربارة این بود که مباحث مربوط به فقه نظریه و فقه نظام که معتقدیم از عمده‌ترین مباحث فقهی است و از مباحث پیشرفتة فقه به شمار می‌رود در نظر برخی اینها نسبت به فقه خروج موضوعی دارد و جزء فقه به شمار نمی‌روند خب این شببه یا این ذهنیتی که برخی از فقه دارند و فقه را هم با یک نگاه فردی و هم با یک نگاه موضوعی محض که به صورت افعال یعنی احکام افعال مکلفین مد نظرشان هست با آن معیار ومقیاس اگر بخواهیم مقایسه کنیم طبیعی است در فقه نظریه یا فقه نظام ما مستقیما به عمل افراد توجهی خواهیم داشت در نظریة فقهی و همچنین نظام کلیاتی مطرح می‌شود مجموعه‌ای از قواعد اصول و آنچه را که ما را به سمت یک نظام رفتاری هدایت می‌کند توجه خواهیم کرد خب با این توجه با این دیدگاه ما هم روی مبنای این آقایان می‌تواینم صحبت کنیم و هم روی مبنای دیگری که برای فقه می‌توانیم مطرح کنیم که در فقه چه اتفاقی باید بیفتد در علم فقه یعنی در علم فقهی که شریعت آن را تأسیس کرده است و وادار کرده که مکلفین تفقه در دین کنند و کلیت دین را با همة ابعاد یا در همة زمینه‌هایی که دین حکم دارد رهنمود دارد و سازماندهی می‌کند رفتار انسان و حرکت و زندگی انسان را برنامه‌ریزی می‌کند کل این برنامه‌ها باید در علمی به نام علم فقه مورد بررسی قرار بگیرند بین این دو دیدگاه تفاوتهای قاعدتا خواهد بود تفاوت یعنی از لحاظ مبانیی قلمرو بحثهای فقهی بر آن مبنای اول بسیار محدود فردی و محدود ونظر به عمل مکلفین مستقیما خواهد بود بنابر مبنای دوم فقه یک دایره وسیعتر خواهد داشت کلیة مباحث مربوط به نظریه شناسی و نظام شناسی هم وارد حوزة فقه خواهند شد لذا آنهایی که با آن نگاه و آن دیدگاه به بحثهای فقهای اجتماعی نظریه و نظام فقهی اشکال می‌خواهند بگیرند از یک طرف این اشکال به خواطر این است که از اول قلمرو فقه را خیلی محدود و به عنوان احکام مستقیم رفتار ایراد می‌گیرند ولذا اگر بحثی به رفتار ارتباط مستقیم نداشت خارج خواهد بود