فقه نظام اجتماعی

یادداشت

موضوع بحث ما دربارة روش فقهی شهید صدر در زمینة به دست آوردن نظریه و نظام اجتماعی و اشکالاتی که بر روش ایشان متوجه شده بود و پاسخهایی که در این زمینه مطرح شده و در یک مرور کلی که داشتیم در جلسات پیش چند شبهه‌ای که در این زمینه مطرح بود اشاره شد از جملة شبهات این بود که اساسا بحث نظریه و نظام اجتماعی موضوعا خارج از بحث فقه است تخصصا خارج است و چرا شما اینها را وارد یک بحث فقهی متعارف می‌کنید یکی از بحثها و اشکالات بحث مشروعیت و مقبولیت علمی و حجیت روش ایشان در زمینة کشف نظریه و نظام بود و یکی از اشکالات هم آیا امکان علمی دارد یعنی ممکن است ما به نظریه و نظام دست یابیم یا خیر و شبهاتی در این مسیر برای بعضی به وجود آمده است ما سعی کردیم پاسخهایی در این زمینه ارائه دهیم لازم آمد که یک توضیحی را ما تعقیب بر مباحث گذشته داشته باشیم وبرداشتی یا سوء برداشتی که از بعضی کلمات شهید صدر بعضیها کردند و خواستند ادعا کنند یا چنین بگویند و یا وانمود کنند حالا بر اساس شاید غفلت قاعدتا چون این افراد خودشان رفتار نظام سازی ونظریه پردازی هستند غفلت شده و خلط شده بین دو مطلبی که ما از شهید صدر مطرح کردیم فکر کنم خلط این دو مطلب باعث شبهاتی شده این دو مطلب این است که ما در یک متن روشنی از شهید صدر که در اقتصادنا در جلد دوم آورده بودند دربارة روش ایشان برای استنباط نظریة اقتصادی و نظام اقتصادی یا مظهر اقتصادی و اشکالاتی که خودشان در این روش گرفتند و پاسخ دادند این یک بحث بحث دیگر این بود که ما بر طبق آخرین نظراتی که ایشان دربارة به کارگیری قرآن در معارف اسلامی و مرجعیت قرآن برای مسائل مستحدثة جامعة علمی ما مطرح کردند و از کتاب المدرسه القرآنیه این نام نامگذاری آن چاپ کننده‌های این سخنرانی‌هاست در این کتاب که اثر متأخر ایشان هست یعنی از لحاظ فاصلة زمانی میان اقتصادنا و میان المدرسه القرآنیه چیزی نزدیک دو دهه بیست سال فاصلة زمانی است بر اساس آنچه که در المدرسه القرآنیه مطرح کردند ایشان آن روش استنطاقی از قرآن را عنوان کردند و از آن دفاع کردند و ضمن تأیید روش فقهی فقهاء در استنباط احکام می‌فرموند این هم یک نوع روش تفسیر موضوعی برای روایات و آیات ضمن تأیید آن تأکید کردند