فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظریة اجتماعی اسلام از نگاه شهید صدر بود که ما را به بحث از اهدافی که انسانها در طول تاریخ برای خودشان انتخاب می‌کنند کشاند وشهید صدر رحمة الله علیه برای این اهداف نحوة انتخاب این اهداف وآثاری که این انتخابها وگزینشها روی زندگی روزمرة انسان می‌گذارند توضیحات مفصلی داده است و به اینجا رسیدیم که کلیة اهدافی که محدود هستند اینها در مسیر تحولات فردی و اجتماعی انسان را به بن بست می‌کشانند و انسان را اهداف محدود را انتخاب می‌کند ناگزیر می‌شود در آخر خط تسلیم یک نوع از زندگی روز مره و تکراری شود یا اینکه باید این اهداف را تغییر بدهد یعنی وقتی که به آخر خط رسید و متوجه شد که این اهداف نمی‌توانند آن کمال طلبی بی‌نهایت طلبی او را تأمین کنند وسیراب کند ناگزیر می‌شود به این اهداف پشت کند و این اهداف را به اهداف دیگر تبدیل کند یا اینکه این اهداف محدود را به اهداف مطلق و نامحدودی تبدیل می‌کند و حالت غلو حالت شرک در وجود انسان به وجود می‌آید که این هم یک انحرافی است بسیار عمیق وجدی که انسان را از پا در می‌آورد و انسان را در برابر این اهداف با تغییر موضع نسبت به این اهداف یعنی مطلق پنداری اهداف محدود ناگزیر می‌شود انسان خودش را به نوعی ارضاء می‌کند اما واقعیت خارجی چون نامحدود برای این اهداف محدود نمی‌تواند او را به اهداف نامحدود تبدیل کند انسان در یک سرابی بیش نخواهد توانست ادامة زندگی دهد و انسان در سراب نمی‌تواند به جایی برسد و همیشه ناکام می‌ماند اما اگر هدف انسان هدف نامحدودی باشد که کمال مطلق واقعی باشد که خدا باشد بسیاری از این روابط و بسیاری از این نتائج دگرگون می‌شود ودگرگونی هم کمی وهم کیفی خواهد بود زیرا که این هدفی که کمال مطلق است وخداوند متعال یگانه کمال مطلقی است که انسان می‌تواند برای خودش انتخاب کند با انتخاب کمال مطلق انسان به سمت این کمال در یک حرکت پیسوته خواهد بود و به هیچ وجه یک توقفی و درنگی در این مسیر تکامل برای انسان به وجود نخواهد آمد این نسبت به تحول کمی نسبت به تحول کیفی که حاصل می‌شود به اعتبار این که این کمال مطلق خدا باشد معلول وساخته و پرداختة وجود وتخیلات و ظرفیتهای محدود انسان نیست لذا این می‌تواند بر انسان قیم باشد بر خلاف اهداف کوچک ومحدودی که انسان آنها را از واقعیتهای خارجی موجود و روزمره انتخاب می‌کند ومعلول ذهنهای بشری وانتخابهای محدود انسان هستند انسان وقتی این اهداف محدود را مطلق می‌کند وآنها را بر خودش قیم قرار می‌دهد واقعا کسی که ظرفیت قیم بودن را نداشته باشد