فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظریة اجتماعی به اهدافی که انسانها را به حرکت در می‌آورند رسید واین اهداف را در صدد مقایسه بر آمدیم تا ببینیم انواع مختلفی که برای اهداف انسانی در نظر گرفته می‌شود چگونه می‌توانند بر زندگی انسانها تأثیر گذار باشند وبا تقسیم ثنائی که انجام شد اهداف یا محدودند یا نامحدود به یک نتیجة کلی رسیدیم که اگر انسان هر نوع هدف محدودی را برای خود انتخاب کند این هدف محدود با همة ویژگیهای مثبتی که می‌تواند داشته باشد در طول مسیر زندگی انسانها اما بالأخره این هدف چون محدود است وپایان پذیر هست در آخر خط این انسان به بن بست می‌رسد به این معنی که این انسان اگر به آن هدف رسید یا باید از آن هدف دست بردارد وتغییر هدف بدهد یا انی که اگر بخواهد اسیر آنهدف بماند به حکم این که این هدف محدود است این محدودیت برای انسان مشکلات جدی در زندگی به وجود می‌آورد یعنی یک هدف تکراری روز مره برای انسان می‌شود که انسان بی‌نهایت طلب را خسته می‌کند وانسان را به یک شبح وجود نه وجود حقیقی امت را به یک شبح بیشتر تبدیل می‌کند تا به یک حدود پایدار ومقاوم ودر نتیجه جوامع بشری با انتخاب هدفهای محدود وبه تعبیر قرآن کریم ان هی الا اسماء سمیتموها چون این اهداف بر آمده از درون خود جامعة انسانی است یک هدف بیرون متعالی نیست تا انسانها به سمت او حرکت کنند بالاخره این جوامع بشری به اینجا می‌رسند که این اهداف رنگ باخته‌اند وباید تغییر مسیر بدهند یا اگر حال وحوصلة تغییر مسیر نداشتند وحال وحوصلة نو آوری وجهش به سمت آن هدف واقعی نداشته باشند همچنان در یک گردابی به سر می‌برند تا این جامعه آن وجود خودش را از دست بدهد این نهایت این جوامع بشری یک نهایت بسیار تلخی خواهد بود قرآن کریم هم در طول تاریخ اکثر جوامع بشری یا کل جوامع بشری که به غیر خدا روی آورده‌اند سرنوشتشان را به خوبی تفسیر کرده ودر همین زندگی دنیا وضعیت آنها را مشخص کرده تا چه رسد به مراحل ما بعد زندگی دنیا اینجاست که شهید صدر می‌فرمایند با توجه به این واقعیت بسیار تلخی که در جوامع بشری ما می‌بینیم قرآن کریم سعی کرده است که این تناقضی واین تضادی که در درون انسان وجود دارد به خاطر این که این انسان مرکب است از جسم وروح از یک جسم مخدود مادة محدود به یک روح متصل ومرتبط به یک نامتناهی طبیعت روح انسان بی‌نهایت طلب است کمال گرا است این انسانی که در درون خودش این کمال گرایی را دارد واز طرفی انوع محدودیتها او را فرا گرفته است عرض کردیم در جلسة گذشته این انسان چون آن نگاه نیاز به مطلق دارد اما نگاه او به مطلق خود به خود او را محدود می‌کند یعنی مطلق را می‌گیرد