فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظریة اجتماعی رسید به عاملهای اصلی محرک جوامع بشری در مسیر تکامل که این عوامل برگشت در آخر کار به آن الگوهای برتری که افراد یک جامعه برای خودشان انتخاب می‌کنند ونسبت به این الگوهای برتر تقسیم شهید صدر این بود که سه نوع الگو ما داریم واین الگوها دو نوع اولشان الگوهای محدودی هستند در برابر یک الگوی نامحدود الگوهای محدود را هم تقسیم کردند به الگویی که از واقعیت موجود انتزاع شده باشد ودر حقیقت یک حدف اعلایی که بسیار بسیار نزدیک است در واقعیت خارجی حضور دارد وفقط این انسان به او نرسیده که الآن تلاش می‌کند که به او برسد وواقعیتی که در دسترس هست اما در آینده‌ای نه چندان دور قال دسترسی است باز محدود است بعد سؤال شد که چرا انسانی که آینده نگر وبی‌نهایت طلب است به این واقعیتهای کوچک ومحدود دل می‌بندد وآنها را به عنوان اهداف نهایی خودش انتخاب می‌کند دو عامل ذکر شد برای این انتخاب انسانها یک عامل دورنی ویک عامل برونی عامل درونی عبارت بود از توجه انسان وخو گرفتن انسان به مسائل محیطی وپیرامونی خودش به گونه‌ای که انسان بر اساس عادت والفت آن واقعیت موجود را پذیرا خواهد بود وبه او قانع می‌شد این انسانی که حریص است وبی‌نهایت طلب است در برابر الفت وعادت وتنبلی که معمولا در ذات هر انسانی خلق الانسان ضعیفا وانسان در عین اینکه تمام امکانات تکامل وامکانات حرکت به سوی مطلق در وجود او نهفته است با همة این حال این انسان در برابر مسائل مادی موجود وزود گذر ضعف نشان می‌دهد واین ضعف باعث می‌شود که انسان به وضع موجود قناعت کند ودر نتیجه از آن همت بلندی که می‌تواند داشته باشد دست برمی‌دارد وبه اهداف نزدیک که برای او سهل المنال هستند وبه تعبیر قرآن عجله می‌کند این انسان وخلق الانسان من اجل سأوریکم آیاتی فلا تستعجلون این عجله داشتن انسان وعجیل بودن انسان وخلاصه نقد را به نسیه ترجیح دادن این هم یکی از صفاتی است که انسان دارد واین صفت می‌شود که انسان به آنچه که موجود است والفت پیدا کرده ودر دسترس اوست قانع شود یا این که اگر چنین انسانی به وضع موجود قانع نباشد عوامل برونی وخارجی می‌تواند او را در حد واقعیتهای موجود زندانی کند ونگه دارد وعامل فرعونی عامل زور که بیاید وبر وجود او حکومت کند می‌تواند این حکومت زور این سرنیزه‌ای که برای انسان مشکلاتی فراهم می‌کند وانسان را به شکنجه انسان را به تحمل درد ومسائل وادار می‌کند خب انسان در برابر این شکنجه‌ها واین مصیبتها خود را ضعیف می‌بیند وتسلیم می‌شود ودر نتیجه حکومتهای فرعونی وطاغوتی می‌توانند جوامع بشری را راکد نگه دارند واجازة ترقی وتکامل به آنها ندهند تا این که وضع موجود وحاکمیت طاغوتها را قبول کنند وحفظ شود