فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظریة اجتماعی قرآن بود که نظریة خلافت یا استخلاف را شهید صدر فرمودند همین نظریة اجتماعی اسلامی که قرآن آن را صریحا مطرح نموده است واین استخلاف یک سنت الهی از نوع سنتهای موضوعی یا جریانی در مقام تبیین این که چگونه استخلاف سنت جریانی است وموضوعی با این هدف که ما اگر بفهمیم سنت جریانی بودن این استخلاف می‌فهمیم که چگونه قابل تخلف عست وتا کجا وچگونه نمی‌شود وکی وکجا نمی‌شود با این سنت جنگید واو را پایمال کرد خب پس یک خروجی خیلی خوبی این بحث می‌تواند داشته باشد اگر ما معنای سنت موضوعی وتطبیق این مدل از سنت را بر سنت استخلاف بدانید خواهیم داشت لذا ایشان در صدد تبیین این جهت هستند واین زحمتی که الآن می‌کشیم یعنی شهید صدر مقدماتش را فراهم کردند ودارند تلاش می‌کنند تا اینکه باز بشود چندین منشور همزمان محقق می‌شود چون ما در تصور یعنی این یک دعاست این سنت است واین سنت از نوع سنت موضوعی است واثاری بر او بار می‌کند وطبیعی است اینجا یک مرحله از بحث ادعاست یک مرحله اثبات است قبل از اثبات ایشان تحلیل می‌کند این تحلیل خیلی مهم است که آثار شهید صدر در روش علمی شهید صدر مهمترین شاید مهمترین بعدی که شما می‌بینید بعد آن تحلیل عقلی برای مطالبی است که قابل درک ولمس بشود برای ذهن انسان واین از امتیازات بسیار بسیار خوبی است که ایشان کاری می‌کنند تا بشود یک امر بدیهی وقضایا قیاساتها معاها لذا به جای اینکه اثبات این امر مثلا با ادله یک دو سه چهار همینطور ایشان پیش برود به خصوص در این بحث قرآنی بیشتر بحث تبیین ما را اینجا ما نیاز داریم چون در تبیین ما ابعاد یک موضوع را خیلی خوب خواهیم فهمید خب ایشان می‌فرمایند وقتی که ما ادعا کردیم که این سنت است سنت موضوعی است تا گفتیم سنت خب خصائص وویژگیهای سنت اینجا باید صدق کند این یک بحث که امروز خواهیم داشت یک بحث دیگری که ایشان در صددش هستند این که انسان چه نقشی در این سنت دارد واین هم بحث بسیار مهم وکاربردی است چون اصلا یکی از اهداف تمام این بحثها بحثهای تفصیلی وهمچنین بحث نظام اجتماعی ونظریة اجتماعی تحولات اجتماعی وکلیة مباحث کلامی مباحث اخلاقی مباحث فقهی در تمام این زمینه‌ها مهمترین بحث وآن شاه بیت کل این مجموعه از مباحث که باید مد نظر ما باشد این است که انسان چه نقشی در هر یک از این مجموعه‌ها دارد نقش انسان خیلی مهم است که تبیین شود یعنی اینطور نباشد که ما وقتی یک مطلبی را مطرح می‌کنیم همیشه در فکر فائده‌اش خارج از وجود خودمان هستیم یعنی بگوییم مفید است بله ولی دیگران اگر نصیحت می‌کنیم بگوییم نصیحت وموعظه خیلی خوب است ولی برای دیگران اگر بگوییم درس خواندن خوب است خیلی خوب است ولی برای دیگران اما هیچ وقت بومیش نکنیم یعنی بیاییم خودمان را قاطی این بحث بکنیم بگوییم ما چه کاره‌ایم چه ربطی به ما دارد شهید صدر در این بعد هم این هم یکی از ویژگیهای شهید صدر است که این بعد انسانی سازی بحثهای علمی کاربردی بشود وبرای انسان منشأ اثر بشود این بحث یک بحث ذهنی محض نباشد روی این هم خیلی عنایت دارد حالا در جای جای این بحث خواهیم دید که چگونه شهید صدر برای انسان جای پایی باز می‌کند که انسان بتواند درک کند که من کجای این بحث هستم وچه کاره هستم وچه کاره باید باشم لذا یک عنوانی ایشان اینجا دارند تحت عنوان این که انسان محرک تاریخ است