فقه نظام اجتماعی

یادداشت

موضوع: مقایسه روش استنطاقی با روشهای دیگر
مقدمه
حول بحث روش شهید صدر ره، به اینجا رسیدیم که این بحث، یک بحث اساسی و زیر بنایی است و چون این بحث تنقیح نشده و ابهاماتی داشته، ممکن است بعدا در طول مسیر مشکلاتی را [از حیث اعتبار روش‌شناختی] بوجود بیاورد. و در استنباطها و استظهارها و نتیجه گیری‌ها و نتایج بسیار بزرگی که شهید صدر ره در این مسیر دنبال می‌کنند، ایجاد اختلال کند.
[از طرفی] شهید صدر تصریح فرمودند که یگانه راه رسیدن به نظریه و نظام اجتماعی یا اقتصادی همین راه است یعنی شما جایگزینی ندارید. لذا اگر این روش مقترح ایشان در تفسیر موضوعی را نپذیرید، شما جایگزین دیگری ندارید تا اینکه بتوانید پا به پای تحولات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی بشریت، به نام اسلام حرفی بزنید، و مطلبی را مطرح کنید. از همینجاست که لازم می‌شود فقه ما یک تحول افقی و عمودی [به اصطلاح شهید صدر ره] داشته باشد. و تاکید ایشان بر تحول در فقه بدین دلیل بوده است که اسلام مدعی شده است که یک برنامه کاملی است که کلیه نیازهای بشریت را می‌تواند تأمین کند. [پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:] ﴿...الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ....﴾ [1] لذا ما هم باید متناسب با این ادعای بسیار بزرگ، روشهای خودمان را [متحول سازیم]، تا نتیجه با این مقدمات متناسب باشد.
در جلسه گذشته به تبیین روش شهید صدر ره همراه با توضیحات تکمیلی شهید حکیم ره پرداختیم، و در آخر کار هم به جمع بندی بحث پرداختیم. از نامگذاری، تا مقومات منهج شهیدصدر، تا رابطه این منهج با مناهج و روش‌های دیگر، و اهمیت ورود به این عرصه، مقبولیت و حجیت آن، و نحوه استنطاق و مراحل استنطاق، و شواهد و ادله و تاریخچه این کار در طول مسیر تاریخ فقه، همه را مطرح کردیم.
مقایسه روش استنطاقی با روشهای دیگر بحث امروز ما در جهت تعمیق و گسترش بحث در عرصه روش موضوعی شهید صدر است، به این معنی که ما اگر بخواهیم یک گامی جلوتر بیاییم و منهج شهید صدر را به طور علمی مطرح کنیم و مورد باز بینی قرار دهیم چند محور لازم است که مورد توجه ما قرار بگیرد.