فقه نظام اجتماعی

یادداشت

موضوع: دو گام برای مستند کردن مطالب مطرح شده
بحث ما، تبیین و توضیح روش شهید صدر ره در باب نظریه و نظام بود، و اینکه ایشان چگونه سعی کردند با استفاده از روش تفسیر‌موضوعی نشان دهند می‌توان به یک تفسیر موضوعی در زمینه نظریه شناسی یا نظریه پردازی و همینطور نظام‌شناسی یا نظام پردازی دست یافت.
بعد از تبیین خلاصه این روش، حال اگر بخواهیم این مطالبی را که عرض کردیم مستند بشود باید دو گام دیگر برداریم:
گام اول، این است که ما عبارات شهید صدر ره را که در تفسیر موضوعی آمده است، یک مرور سریع بکنیم تا ببینیم چگونه این عبارات می‌تواند بر این مطالب ادعا شده، دلالت داشته باشد.
گام دوم، توضیحاتی است که شهید حکیم رحمة الله علیه در المجتمع الانساني فی القرآن بیان فرموده‌اند. که نکات اضافه تری در آنجا دارند، چه نسبت به تاریخ این روش، و چه نسبت به روایاتی که ایشان در کنار روایات استنطاق قرآن ذکر می‌کنند.
مرور عبارات شهید صدر ره درباره روش تفسیر موضوعی
روش استنطاقی، مستلزم تفسیر به رأی نیست
شهید صدر ره در اولین پاراگرافی که وارد بحث شده‌اند می‌فرمایند: و هناك‌ التفسير غير المتحيز، الذي يحاول أن يستنطق القرآن نفسه، و يطبق الرأي على القرآن لا القرآن على الرأي [1] . این نکته خیلی مهمی است که ایشان می‌فرمایند که در روش استنطاقی، اصل قرآن است. و ما باید رأیمان را پیرو قرآن قرار دهیم. پس درصدد کشف رأی و نظر قرآن هستیم و به هیچ وجه قرآن را بر رأی تحمیل نمی‌کنیم و به دور از تفسیر به رأی غیر جائز و غلط وحرام خواهیم بود. این عبارت اول.
تفسیر تجزیئی شامل معارف بسیار اما بدون ارتباط حول یک موضوع خاص است