فقه نظام اجتماعی

یادداشت

اشاره ای به مباحث گذشته
در بحث گذشته علت عدم ذکر بحث شهادت در تفسیر موضوعی شهید صدر در پخش عناصر جامعه را گفتیم. وهمچنین بیان شد که بیان کامل نظریه اجتماعی قرآن از نگاه شهید صدر در کتاب خلافة الانسان و شهادة الأنبیاء مطرح شده است، و شهید صدر تأسیس قرآنی برای این نظریه را به شیوه خاص خودش در تفسیر موضوعی مورد توجه قرار دادند، و اهم آیاتی را که مرتبط به بحث خلافت بودند را -که پنج آیه بود- گزینش کردند و آیات شهادت را هم - که هشت آیه بود - در کنار آن آیات با هم مطرح کردند. [در جلسات قبل] استظهار شهید صدر از آیات خلافت و اینکه این آیات ناظر به خلافت جامعه بشری است و نه خلافت شخص حضرت آدم علیه السلام، بررسی کرده، و شواهد و قرائن این مطلب را ذکر کردیم. وخصوصا آیه مربوط به حضرت داوود علیه السلام که خداوند او را خلیفه قرار داد و سپس دستور داد بین مردم حکومت کند، که این نشان دهنده عدم انحصار خلافت در شخص حضرت آدم علیه السلام هست. آنچه در این آیه مهم است این است که در مورد حضرت داوود عنوان خلافت بکار برده شده است وبا توجه به اینکه انسان امانت دار این خلافت شمرده شده و این عرضه این امانت بر تمام انسان‌هاست، نتیجه گرفته می‌شود که این خلافت، خلافت انسان است نه خلافت شخص آدم علیه السلام. خوب، تا اینجا نحوه استنباط واستدلال به آیات قرآن در موضوع خلافت بیان شد. بعد گفتیم شهید صدر در اینجا دو بحث را همیشه در کنار هم دارند یکی بحث نظریه و دیگری بحث تطبیقات. نظریه و تطبیق همیشه پا به پای هم در بحث‌های شهید صدر مورد توجه وعنایت هستند، و بسیاری از مسائل و ریزه کاریهای دیگر بحث خلافت را ما می‌توانیم در تاریخ پیدا کنیم.