فقه نظام اجتماعی

یادداشت

مقدمه‌ای در باب آنچه تاکنون گذشت
تا الآن ما چند مرحله را طی کردیم. اول اینکه سعی کردیم با بیان توضیحاتی راجع به منابع، جایگاه و نقش هر منبع را در این بحث بیان کنیم. دوم، یک نگاه اجمالی به بحث نظریه خلافت انسان و شهادت انسان انداختیم و در ضمن این بحث سعی کردیم روی بخش خلافت - که بخش عمده این بحث است- متمرکز شویم. گفتیم این نظریه متقوم به دو رکن است: رکن خلافت و رکن شهادت. و فعلا در رکن خلافت هستیم و هنوز به رکن شهادت نرسیدیم. ضرورت توجه به «زاویه دید» شهید صدر در بحث سنت دین و استخلاف در رکن خلافت چندین بحث ضروری است انجام بگیرد. بحث اول عبارت است از اینکه: شهید صدر چگونه وارد بحث خلافت شد و نحوه ورود ایشان به این بحث، چه ارتباطی با بحث سنتهای تاریخ داشت.در اینجا در جلسه قبل بیان مستوفائی داشتیم، [زیرا] این بعد از بحث [در فهم دیدگاه شهید صدر] تأثیرگذار خواهد بود. یعنی زاویه دید شهید صدر در موضوع دین و خلافت یک زاویه دید فلسفه تاریخی است، ولذا ایشان بعد تشریعی دین و بعد تشریعی خلافت را اصلا در اینجا مطرح نمی‌کند و مد نظر ایشان نیست. وشاید برخی از اعتقاداتی که به شهید صدر نسبت داده شده یا بعدا می‌شود بخاطر غفلت از این نگاه شهید صدر باشد. چون شهید صدر تصریح می‌فرماید ما دین را و خلافت انسان را نه به عنوان یک تشریع بلکه به عنوان بخشی از سنتهای موضوعی وبه عنوان بخشی از نظام تکوین نگاه می‌کنیم، و آن را موضوع بحث وبررسی وتحلیل قرار می‌دهیم.