فقه نظام اجتماعی

یادداشت

الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد وآله الطاهرین. ربنا لا تکلنا إلی أنفسنا طرفة عین أبداً
مقدمه و استدراک نسبت به مباحث گذشته
بنا بر این شد که از نظریه اجتماعی در متون اصلی این بحث – یعنی خود متن شهید صدر - شروع کنیم، و گفتیم که درباره این نظریه یک بحث اجمالی هم خواهیم داشت. ارتباط دوسویه بین مبحث «عناصر جامعه» و مبحث «سنتهای اجتماعی» استدراکی [هم] نسبت به بحث دیروز [عرض کنیم] که گفتیم این بحث [نظریه اجتماعی] را ذیل مبحث عناصر مجتمع پیدا می‌کنید [اما] شهید صدر ره به دلایلی این بحث را در مبحث سنت‌های تاریخ آورده‌اند. لکن ما در تنظیم و برداشتی که در کتاب مجتمعنا مطرح کردیم ابتدا سعی کردیم بحث نظریه اجتماعی را مطرح کنیم، سپس بحث سنت‌ها را مرتبط با این بحث مطرح کنیم. در هر صورت، این دو موضوع به هم ربط دارند. یعنی اگر ما از عناصر جامعه شروع کنیم باید برسیم به سنتها. و اگر از سنتها شروع کنیم، محل تاثیر سنتها و جای فاعلیت سنتها در بحث جامعه است. پس از هر کجا شروع بشود بالاخره ما باید هر دو بحث را داشته باشیم، هم بحث عناصر تشکیل دهنده جامعه و هم بحث سنت‌ها. سابقه و مواضع بحث «نظریه اجتماعی» در آثار شهید صدر ره اما آنجایی که شهید صدر بحث را مطرح می‌کنند- اگر بخواهیم عنوان دقیق بدهیم- یکی همین بحث سنتها در کتاب المدرسة القرآنیة است. و یکی هم در بحث عناصر مجتمع است که این بحث را ادامه می‌دهند و تعمیق می‌بخشند و آثار مترتب بر این نظریه وحتی پشتوانه‌های این نظریه و ابعاد آن را و اینکه چگونه این نظریه می‌تواند در تحولات اجتماعی اثر‌بخش باشد، مطرح می‌کنند