فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در امامت از لحاظ این که این پست ومقام در نظام اجتماعی اسلام جایگاه خاصی دارد که بر کلیة منظومه‌های یا خرده نظامهای نظام اسلامی می‌تواند تأثیر گذار باشد بعد بحث ما به اینجا رسید که در متون دینی ما در آیات و روایات چگونه این بحث امامت مطرح شده است و آن تأثیرگذاریهای امامت کاربردهای امامت را در نظام اجتماعی تا چه حد می‌توانیم از این متون به دست آوریم با یک دقت مضاعفی در این متون شاید بتوانیم قلمروهای این امامت را در نظام اسلامی به نحو دقیقتر و عمیقتری پیدا کنیم خب رسیدیم به روایت امام رضا علیه السلام در اصول کافی راجع به امامت و مقدمه‌ای که از امام علیه السلام در جلسة پیش مطرح کردیم این مقدمه عبارت بود از چند اصلی که این اصول هم عقلانی هستند و هم در آیات قرآن مطرح شدند این که اسلام دین کاملی است و قرآن کامل است و پیامبر چیزی را فروگذار نکرده است نشان می‌دهد که مهمترین امر که امر امامت است حتما در کتاب و سنت مطرح بوده است این به عنوان یک امر مفروغ عنه و شواهد تاریخی هم به طور کافی این را نشان می‌دهد بعد آمدیم به آیاتی که نسبت به امامت در قرآن مطرح شده امام فرمودند که این آیات چند مطلب پایه گذاری کردند این که این امامت یک مقام بسیار رفیع و منیعی است این یک اصل است چون بعد از نبوت و خلت مطرح می‌شود برای ابراهیم دو این امامت در نسل ابراهیم استمرار دارد و به همین خاطر این امامت اهل بیت علیهم السلام در متن قرآن آمده است بر خلاف آنهایی که غفلت می‌کنند وفکر می‌کنند که این امامت فقط در احادیث است در متن آیات قرآن هم آیه‌ای که در سورة بقره مطرح شد قال ومن ذریتی قال لا ینال عهدی الظالمین معصومین را غیر ستمگران را خداوند مورد عنایت قرار داده است و امامت در آنهاست یعنی در معصومین از ذریة ابراهیم که این معصومین از ذریة ابراهیم هم با آیة تطهیر دقیقا مشخص می‌شود که اینها غیر ظالم هستند ومعصوم هستند وخدا گواهی داده است به عصمت آنها و از طرف دیگر احتیاج به جعل و نصب دارد که خدا باید بیان کننده باشد و بیانگر باشد به همین خاطر ما می‌گوییم در امامت حتما باید نصی دال بر نصب امام از طرف خدا باشد آن آیة دیگری که راجع به آل ابراهیم بود هم فرمود البته آن اینحا نیامده است ولی باز آن آیه وآتیناهم ملکا عظیما علت برخورد با آل ابراهیم و تنازع قریش با نوه‌های ابراهیم علیه السلام یعنی پیامبر بنی هاشم که عهده دار این مقام امامت بودند قرآن فرمود علتش حسادت است ام یحسدون الناس علی ما آتاهم الله من فضله بنابراین امامت در آل ابراهیم ادامه دارد با توجه به مقیاسی که قرآن کریم برای امام مطرح کرد مشخص می‌شود که امامت به هر کسی نمی‌رسد این که اهل سنت در این بحث امامت را به گونه‌ای باز گذاشتند و در یک قلمرو وسیعی اجازه دادند که راجع به امامت افرادی بیایند این پست را به عهده بگیرند هر که می‌خواهند باشند امام می‌فرماید اینها واقعا حقیقت امامت را نفهمیده‌اند لذا امام الآن به طور مستقل وبه طور دقیق مقام امامت را اینجا تشریح می‌کند می‌فرماید ان الامامة هی منزلة الانبیاء و ارث الاوصیاء ان الامامة خلافة الله وخلافة الرسول ومقام امیر المؤمنین و میراث الحسن والحسین علیهم السلام مقام امامت مقام نبوت است ارث اوصیاء انبیاء است و خلافت الله است و خلافت الرسول یعنی چندین لایه و چندین بعد اینجا قابل توجه است انبیاء مشخص است کسی نمی‌تواند به منزلة انبیاء تجاوز کند و ادعای نبوت کند اوصیاء انبیاء هم همچنین و خلافت خدا و خلافت رسول چیزی نیست که هر کس به هر کس بدهند یا هر کس بخواهد به آن برسد خب این از لحاظ جایگاه جایگاه بگوییم ثبوتی و اثباتی از لحاظ کارکرد می‌فرماید و نظام المسلمین روی این کلمة نظام خیلی باید توجه کنیم که نظام مسلمین نظم دهندة مسلمین عهده‌دار نظم مسلمین امامت است یا خود امامت نظام است یعنی نظام اسلامی بر امامت استوار است با امامت نظام می‌شود