فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظام اجتماعی اسلام بود که به خرد نظامها رسیدیم و اولین نظامی که در رأس و قلة این منظومة اجتماعی قرار می‌گیرد نظام امامت مطرح شده است نظام امامت جایگاهش در این منظومه چرا در رأس و در قله قرار می‌گیرد تبیینی و توضیحی چند بعدی داشتیم برای این بحث که رابطة میان کل اجزاء این نظام با امامت رابطة سر با بدن هست یا رابطة قلب تپندة انسان با همة اجزاء آن انسان است یعنی حیات خودش و آن فعالیت و جنب و جوشی که انسان می‌خواهد داشته باشد به وسیلة این قلب در کل این اعضاء دمیده می‌شود در امامت و بقیة اجزاء نظام اجتماعی ما چنین حالتی را می‌بینیم بعد از این که از آن بحث متعارف آمدیم بیرون که امامت یک بعد اعتقادی محض نیست البته هر چند که ما باید آن را هم به عنوان یک اصل قبول کنیم که هر اعتقادی آثار عملی دارد هر اعتقادی به طور کامل هر باوری در عواطف و رفتار انسان اثر می‌گذارد لذا به طور طبیعی بحث اعتقاد به ضرورت داشتن امام رهبر و الگو خود به خود انسان را به سمت آن الگو می‌کشاند و او را وابستة آن می‌کند اما این درجات وابستگی و درجات تأثیرگذاری را ما داشتیم دنبال می‌کردیم که آمدیم از دو بعد این وابستگی یا این تأثیر گذاری را بررسی کردیم یک بعد این بود که وقتی یک کسی به عنوان امام و رهبر در مفهوم اسلامی اهل بیتی آن این بحث را می‌کنیم نه در مفهوم غیر اهل بیتی که مفهوم بسیار محدود و کوچکی شده است و امام در حد یک حاکم شلاق به دست صاحب امر و نهی قرار داده شده است بلکه امام به عنوان یک انسان وارستة کاملی است که بر اساس ابوت پدری رحمت و عطوفت سرپرستی کل جامعة بشری را به عهده می‌گیرد و بر دوش او قرار داده می‌شود و این انسان در جای جای حرکت این جامعه و در کل منظومه‌های اجتماعی یعنی در کل قوانینی که در این جامعه به صورت مجموعه‌های مختلف مطرح می‌شود و از آغاز فعالیت اجتماعی و فردی شروع می‌شود این تأثیر گذاری تا فرجام آن فعالیتها و نتیجه گیری یعنی در کلیة مراحل فعالیتهای فردی و اجتماعی در جای جای وجود افراد و وجود مجموعی این افراد این امام تأثیر گذار است تا جایی که به عنوان میزان الاعمال مطرح می‌شود تا جایی که به عنوان کسی است که نامه‌های اعمال نامه‌های اعمال یعنی کارنامه‌های افراد کارنامه‌های افراد هم به امضای این امام معصوم می‌رود به نگاه او می‌رسد و به اشراف او و آن بحث از شهادتی که مطرح می‌شود یکی از ابعادش همین نکته است که وقل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله والمؤمنون این مؤمنون همان انسانهایی که به عنوان شهید قرار داده شدند شهید یعنی ناظر ناظر بر رفتار و اعمال انسانها تمام جوامع انسانی و آن نگاه اهل بیتی نه فقط امام الشیعه نه امام المسلمین نه امام الانس امام الانس والجنة علی حبه جنه امام الانس والجنة چرا چون رسالت جهانی اسلام رسالتی است برای همة عوامل انسی و جنی است قل اوحی الیه انه استمع نفر من الجن وقالوا انا سمعنا قرانا عجبا یهدی الی رشد فآمنا به وقتی که قرآن هم سورة جن داریم هم آیاتی که مربوط به این که جن مکلف هستند واینها هم مؤمن و کافر دارند اینها هم به این رسالت ختمی مرتبت ایمان آوردند وقتی چنین رسالت فراگیری داریم پس امامت مطرح در این رسالت هم یک امامت فراگیر است حالا بحث ما در این نکته است که این امامت فراگیر یک بحث اعتقادی محض نیست یک بحثی است که کاربردی است