فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظام اجتماعی به نظام امامت رسید و در این نظام امامت جایگاه این نظام و نقش نظام امامت در کلیة عناصر و اجزاء این نظام اجتماعی مطرح شد و با توجه به مجموعة مراحل و مقدماتی که دربارة یک عمل و رفتاری که از فرد یا جامعه صادر می‌شود نشان دادیم که چگونه می‌تواند امامت به عناوین مختلفی که آن امامت دارد که حالا ما می‌خواهیم آن عناوین را امروز بحث کنیم این امامت به نسبت آن کار و آن رفتار فردی یا اجتماعی می‌تواند این امامت آثار مثبت فراوانی داشته باشد خب با توجه به این که یک کار از قبل از شروع آن کار تا اتمام آن کار و تا نتیجه بخشی آن کار مراحل فراوانی برای کار ما تصور می‌کنیم که در همة این مراحل امکان حمایت پشتیبانی و پاسداری از این کار مطلوب و مطرح است و می‌تواند آن امام یا آن نظام امامت در کلیة این مراحل تأثیرگذار باشد این بحثی که گذشت گفتیم از مشروعیت کار تا حمایت از آن کار تا دادن استانداردهای لازم برای آن کار تا روشن کردن جایگاه این رفتار در منظومة رفتاری فردی و اجتماعی تا ورود به باطن و درون آن عمل و حقیقت آن عمل که به نیت مربوط است چقدر می‌تواند ولایت و امامت در آن بعد باطنی عمل تأثیرگذار باشد تا بیاییم به مرحلة نگهداری و حفاظت از این کار تا تحقق نتیجه که بحث هبط و شفاعت هم مطرح شد در اینجا حالا از بعد دیگر می‌آییم خود شؤون امام و شؤون ولی که در نگاه و بینشی که اهل بیت علیهم السلام و آیات قرآنی نیز این شؤون را هم مطرح می‌کند پنج شأن و پنج بعد را ما در خود امام و در امامت امام می‌توانیم تصور کنیم اولین بعد بعد پیشتازی در خوبیها وخیرات السبق الی الخیرت السابقون السابقون اولئک المقربون یا فرموده ومنهم سابق بالخیرات باذنه ثم اورثنا الکتاب الذین اصطفینا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه ومنهم مقتصد ومنهم سابق بالخیرات سابق بالخیرات است که به مقام امامت نائل می‌شود در آن آیة شریفة مربوط به حضرت ابراهیم واذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما وقتی که اتمهن آنها را به تحقق رساند آنها را به اتمام رساند و از این مرحلة آزمایش گذر کرد قال انی جاعلک للناس اماما امامت سراغ ابراهیم آمد و خدا او را به آن مقام محسوب کرد خب در اینجا در حقیقت پیشتازی اولین خصلت و اولین خصوصیتی است که به وسلیة او مقام امامت احراز می‌شود خب این چه تأثیری دارد یک انسانی که در یک کار خیر پیشتاز شده است یعنی صاحب تجربه شده است یعنی انسانی که الآن در یک مسیر یک سر و گردن از دیگران بالاتر است به لحاظ این که این تجربه را پشت سر گذاشته است با موفقیت پس امام یا ولی خدایی که در اعمال نیک در اعمال خوب اعمال مطلوب پیشتاز بوده است فرقش با دیگران این است که صاحب تجربه است در این زمینه و در نتیجه در مقام هدایت و راهبری راهنمایی حق تقدم با اوست چرا چون اوست که می‌تواند در اینجا بیشترین نقش را ایفا کند لذا می‌گوییم امامان مهدی هستند مُهتدیانی هستند هدایت یافتگانی هستند به تعبیر خود آیة کریمه افمن یهدی الی الحق احق ان یتبع امن لا یهدی الا ان یهدی فما لکم کیف تحکمون کسی که الآن به حق دارد هدایت می‌کند یعنی خودش این راه را رفته است و الآن هادی شده است این سزاوارتر است به پیروی یا کسی که احتیاج به هدایت دارد تازه اول راه است کسی که مبتدی است در مقام هدایت یافتن با کسی که منتهی است در مقام هدایت یافتن یعنی به آخر خط هدایت یافتگی رسیده است تجربه را پشت سر گذاشته است با کسی که اول راه است کسی که در آغاز طلبگی است با کسی در آخر خط طلبگی است آیا اینها یکسان هستند در هدیات کردن دیگران و ارشاد دیگران خیلی روشن است این فطرت داد می‌زند