فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث فقه نظام اجتماعی بود که در حقیقت ما سعی کردیم بعد از طی مقدمات نسبتا طولانی برای رسیدن به فقه نظام اجتماعی دو بحث کلیدی را پشت سر گذاشتیم و بعدا وارد بحث نظام اجتماعی شدیم اگر فراموش نکرده باشید 1ـ بحث روش شناسی داشتیم 2ـ یک بحث نظریه شناسی بود در بحث روش شناسی سعی کردیم مسیرهایی که ما به شناخت و استنباط یک نظریة اجتماعی راهنمایی کند مورد بحث قرار بدهیم که در سالهای گذشته این بحث انجام شد و بعد از آن وارد بحث نظریة اجتماعی شدیم که در اینجا نیز بحث را تقریبا به در حد وسع و فراخور حال جلسه به اتمام رساندیم و نظریة شهید صدر رابا اشکالات مطرح شده یا قابل طرح مورد بررسی قرار دادیم و به کلیت این نظریه با مباحث تکمیلی که به این نظریه می‌شود اضافه کرد طی شد و بعد از آن وارد بحث نظام اجتماعی شدیم این مباحث قبل از نظام اما مباحثی که برای نظام اجتماعی داشتیم از تعریف نظام شروع کردیم بعد قلمرو فقه نظام اجتماعی را مطرح کردیم و گفتیم به دو معنی یا در دو قلمرو فقه نظام اجتماعی را می‌شود دنبال کرد آن قدر متیقن فقه نام اجتماعی مباحثی که به جامعه مربوط است یعنی وجود اجتماعی را نظم می‌دهد بر اساس این که در نظام ما روابط میان افراد را روابط میان عناصر تشکیل دهندة جامعه را باید نظم بدهیم و نظمی برای آنها کشف کنیم و دوم قلمرو دوم فقه فرد اجتماعی گفتیم این هم می‌تواند در نظام اجتماعی مطرح شود اما در این فرد در نظام اجتماعی تعبیری که قبلا انتخاب کردیم این بود که ما اگر بگوییم فقه اجتماعی داریم فقه اجتماعی می‌تواند شامل حال احکام افراد شود اما افرادی که در جامعه زندگی می‌کنند که حالا این ارتباطش به نظام اجتماعی چگونه است آیا صحیح است اطلاق نظام اجتماعی بر چنین فقهی فقه نظام اجتماعی یا نه این جای بحث است امکان دارد که کسی مناقشه کند و در اینجا بفرماید که فقه نظام دیگر شامل این قلمرو نمی‌شود و بعید هم نیست لذا ما این دو قلمرو را برای فقه اجتماعی ذکرکردیم نه برای فقه نظام اجتماعی و فقه نظام اجتماعی را به آن مباحث کلان نظام اجتماعی یعنی مباحثی که روابط اجتماعی دو جامعه را یعنی جامعة اسلامی با جوامع دیگر یا رابطة افراد را در درون جامعة اسلامی با یکدیگر عهده دار باشد و بر این اساس آمدیم دنبال مطالبی در قرآن و روایات رفتیم تا این که ببینیم این روابط را چگونه مطرح می‌کند و نظم می‌بخشد خب این نسبت به قلمرو فقه نظام اجتماعی پس چه شد اینجا بحث ما در حقیقت سه بحث شد که اینها را از هم خوبه است جدا کنیم و در به کارگیری مصطلحات هم دقت کنیم فقه اجتماعی فقه نظام اجتماعی قلمروهای این مباحث اجتماعی سه قلمرو است فقه فرد درون جامعه یعنی فردی که درون جامعه زندگی می‌کند دو فقه نظام جامعه که این دو بعد داشت فقه نظام روابط افرادی که در یک جامعه زندگی می‌کنند