فقه نظام اجتماعی

یادداشت

بحث ما در نظام اجتماعی به ویژگیهای ارکان و سپس به ویژگیهای نظام اجتماعی و پس از آن به بازتاب این نظام اجتماعی در جامعه به صورت بیان ویژگیهای جامعة اسلامی رسید که پنج ویژگی را تاکنون پشت سر گذاشتیم و ویژگی ششم اعتدال و توازن واستواء است یعنی تعادل و توازن در جامعة اسلامی یک واقعیت بسیار مهمی است که شریعت با پایه گذاری عدل و اعتدال در نظام خود جامعه را به سمت تعادل و توازن در اهداف و در تمام ابعاد می‌رساند وکذلک جعلناکم امة وسطا در این تعبیر بسیار به بحث ما مرتبط می‌باشد بحث را روی امة برده است چه می‌شود و چگونه خداوند امت را وسط و میانه‌رو معتدل و متعادل و محور وسط به معنای محور می‌تواند باشد مرکز می‌تواند باشد که بقیة پیرامون او در حرکت باشند که این مرکزیت اگر و محوریت اگر بخواهد یک محوریت واقعی باشد یک کشور زمانی که به اقتدار می‌رسد به تعادل می‌رسد می‌تواند بر بقیه تأثیر گذار باشد خود به خود می‌تواند محوریت پیدا کند و مرجع می‌شود و یک رکن می‌شود که بقیه به او اتکا پیدا می‌کنند امت اسلامی چنین حالتی دارد یک امت وسط هست وکذلک جعلناکم امة وسطا لتکونو شهداء علی الناس ما شما را یک امت وسط به معنای محور و مرکز یا میانه‌رو یعنی متوسط و معتدل قرار دادیم که این میانه‌رو بودن اساس آن مرکزیت است یعنی جامعه‌ای که متعادل است و میانه‌رو است نه افراط نه تفریط خود به خود مرکزیت ومحوریت پیدا می‌کند حالا چرا چنین جامعه‌ای به اینجا می‌رسد به خاطر آن نظامی که در آن جامعه بر آن جامعه حکومت می‌کند اگر آن نظام نظامی بود که عدالت پرور بود عدالت گرا بود و عدالت محور بود امت هم به همین نسبت خواهد بود الناس علی دین ملوکهم تعبیری است که معروف است اشاره به همین واقعیتی است که مردم طبق آن الگوهایی که دارند شکل میگیرند حالا چه کسی الگو میدهد دین الگو میدهد فرهنگهای گوناگون می‌توانند الگو بدهند به انسان لذا امت وسط امتی است که دین آن نظام آن یک نظام وسط یک نظام معتدل و متعادل و هماهنگ باید باشد در اسلام در آیات قرآنی به آیات بسیار زیادی برمی‌خوریم که این واقعیت را و این ویژگی اعتدال وتعادل را به شکلهای مختلف بیان کرده است در سورة مبارکة والعصر که فرمود وتوصوا بالحق و تواصوا بالصبر جامعه‌ای که اینها همدیگر را به حق سفارش می‌کنند خب این یک رکن بسیار مهمی است یعنی چگونه یک جامعه به این ایده آل خودش می‌رسد زمانی که به هیچ وجه این ایده آل را فراموش نکند و همیشه به یاد داشته باشد در هر کاری در هر حرکتی که باید حق گرا و میانه‌رو باشد چون حق گرایی و میانه‌روی با هم متلازم هستند