فقه نظام اجتماعی

یادداشت

در بحث نظام اجتماعی وارد طرح خودمان شدیم که این طرح عرض کردیم در مجلة رسالة الثقلین در هفده هجده سال پیش اینجا چاپ شده است و حالا با دقت بیشتر و ویرایش عرضه می‌شود خدمت شما در اینجا ما در هر نظامی چند رکنی را باید دنبال می‌کردیم رکن اول آن اهدافی که این نظام باید دنبال می‌کرد تا بتواند نظام بدون هدف امکان ندارد دو ارزشها و اصولی که آن نظام بر آن استوار است ارزشهای اخلاقی که قرآن بر اساس آنها استوار است چه هستند این دو بر این اساس مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و مفاهیمی که مبنای وزیر بنای این نظام قرار می‌گیرند بر زمینة اهداف خلاصه کردیم که ان الی ربک المنتهی لقاء الله و رسیدن به خدا هدف نهایی این نظام است به عبارت دیگر تربیت انسان تربیتی است که در این تربیت تکامل انسان در رسیدن به خدا تبلور پیدا کند و بر این اساس ارزشهایی که می‌تواند انسان را به اینجا برساند و باید در وجود انسان نهادینه شوند و این نظام هم آن ارزشها را اصل و خطوط کلی خودش قرار می‌دهد اینها مثل توحید که به عنوان یک رکن از ارکان نظام معرفیش کردیم یعنی خدا گرایی در و یکتا پرستی تا این که منبع تشریعی منحصر در خدا باشد و تمام تشریعات و قوانین از آن مسیر از مسیر الهی به انسان برسد چدا حالا این فلسفه‌ای دارد و علتی دارد یعنی حصر الوهیت در خدا حصر حاکمیت در خدا و به طبع حصر طاعت و بندگی برای خدا چرا چون راهی که انسان را به کمال می‌رساند همین راه است وان اعبدونی هذا صراط مستقیم یعنی خط کلی حاکم بر این نظام خط عبودیت خداست این بالاترین ارزش است که توضیح دادیم قبلا که این عبادت خدا و عبودیت برای خدا در تقوای الهی هم معنی شده است و ترجمه شده و تقوی چه نقشی و چه ارتباطی با عبادت دارد حافظ و نگهبان و پاسدار تحقق و استمرار خط عبادت است بنابراین وقتی می‌گوییم که ان اکرمکم عند الله اتقاکم به عنوان یک ارزش این تقوی به لحاظ این که آن عبادت را پاسداری می‌کند و عبادت تحقق بخش تکامل انسان است یعنی نظام تربیتی نظامی است که بر اساس عبادت انسان برای خدا پایه گذاری می‌شود و باید پایه گذاری شده باشد انسانی که عبد خداست و عابد خدا این انسان به خدا به آن کمال می‌رسد و انسان عابد غیر خدا به غیر خدا می‌رسد انسان عابد خدا چه بسا به خدا برسد یا قطعا به خدا می‌رسد به جهتی که همة مقدمات و اجزاء علت اینجا فراهم بشود به همین خاطر اینجا تأکید اسلام بر چه بر توحید لا اله الا الله شهد الله انه لا اله الا هو تا این که وقتی شما حصر کردید عبودیت را الوهیت و عبودیت را در خدا مسیر را مشخص کردید دیگر از بیراهه رفتن و از ورود شوائب و آفات به درون این راه شما این راه را حمایت کردید و حفظ کردید بنابراین توحید شد رکن اول و اولین خاستگاه نظام اجتماعی اسلامی این است که یک نظامی است توحیدی یعنی مبتنی بر توحید بر یگانگی خدا یعنی ایمان به وجود خدا و ایمان به یکتایی خدا و ترتیب اثر در این یکتایی بر کل ابعاد زندگی یعنی در برنامه ریزی و قانونگذاری ما به این توحید بسنده می‌کنیم و متعهد می‌شویم و در عمل هم و در تطبیق و تنفیذ این قوانین هم باید این اخلاص در طاعت باشد یعنی تا این که مبنی وبنا به هم هماهنگ باشند لذا هم توحید در الوهیت و حاکمیت و در اینجا مطرح هست هم توحید در طاعت وبندگی انسان برای خدا خب این یک اصل بود یا یک رکن بود ویک ارزش هم می‌تواند باشد یعنی یک ارزش زیر بنایی چرا چون همه چیز به خدا برمی‌گیردد همة جهان به خدا برمی‌گردد همة کمالات به او برمی‌گردد پس محور بودن خدا و توحید گرا بودن یک اصل اجتناب ناپذیر است لهذا در آیة قرآن فرمود که ان الله لا یغفر ان یشرک به و یغفر ما دون ذلک لمن یشاء خدا گذشت نمی‌کند از شرک چون شرک در حقیقت از موضوع خارج شدن از جاده بیرون رفتن است سالمة به انتفاع موضوع می‌شود وجود انسان یعنی انسانی که آمده که به خدا برسد اجازه بدهیم در مسیری قرار بگیرد که آفتها او را از بین ببرد نمی‌کنیم