بازبینی فقهی، حقوقی و اخلاقی حقوق مالکیت فکری

توضیح

توسعه مبحث مالکیت به فکر و اندیشه و وضع قواعد حقوقی برای آن تحت عنوان حقوق مالکیت فکری موافق موازین دینی، فلسفی و اخلاقی نیست. بررسی حقوق مالکیت فکری از ابعاد مختلف حاکی از آن است که انحصار حقوق پدیدآورندگان محصولات فکری مغایر با اخلاق است و نمیتوان به مستندی در آیات قرآن و احادیث و اخبار رجوع نمود که به سبب آن از این حقوق حمایت کرد. در این مقاله با طرح موضوعاتی نظیر منع بخل نسبت به جامعه و منع ربای اجتماعی و همچنین منع عدم افشای علم، با استناد به قرآن کریم و متون فقهی و اخلاقی به این نتیجه میرسیم که وضع حقوق مالکیت فکری از لحاظ اخلاقی مورد پسند نمیباشد. علیرغم این همچنان نتیجهگیری میشود که افراد مجاز به تحریف آثار دیگران نیستند. از بعد فقهی، حقوق مالکیت فکری توسعه زیادی در فقه ندارد و در باب مشروعیت آن اجماع نیست.
بررسی حقوق مالکیت فکری در رابطه با موافقتنامههای سازمان تجارت جهانی مؤید این است که ترتیبات مقرر شده با هدف ارتقای حمایت از حقوق مالکیت فکری، موجب تفوق کشورهای صنعتی بر دیگر کشورها میشود و از سوی دیگر موجبات کندی توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه را فراهم میآورد.
کلیدواژه: حقوق مالکیت فکری، اخلاق، ربای اجتماعی، بخل به جامعه، افشای علم، TRIPS