شرایط دفاع مشروع از دیدگاه امام خمینی رحمه الله و حقوق بین الملل

توضیح

چکیده:
‏‏شناسایی حق دفاع مشروع به عنوان اقدامی قانونی در مقابل تجاوز دارای اهمیت خاصی است. دفاع مشروع بدین معنا است که فرد یا دولت در مقابل دزد یا دشمن متجاوز، اقدام به دفاع از خود و کشورش نماید. البته دفاع مشروع شرایطی دارد. مقالۀ حاضر با عنوان «شرایط دفاع مشروع از دیدگاه امام خمینی رحمهُ الله و حقوق بین الملل» در صدد بررسی شرایط دفاع مشروع از این دو منظر است. پژوهش حاضر در جهت پاسخ گویی به این سؤال است که: «آیا دیدگاه امام خمینی رحمهُ الله دربارۀ شرایط دفاع مشروع منافاتی با دیدگاه حقوق بین الملل در این زمینه دارد؟» در این جا فرضیه مطرح می شود که دیدگاه امام رحمهُ الله دربارۀ شرایط دفاع مشروع در بعضی موارد مشابه و در بعضی موارد متفاوت با حقوق بین الملل است.‏
‏‏در جهت پاسخ به سؤال اصلی، این مقاله محورهایی را بررسی کرده است. محور اول تحت عنوان دفاع مشروع است که ذیل آن تعریف دفاع مشروع و اهمیت وجود آن، محدودیت و موجودیت عرفی دفاع مشروع مطرح شده است. پس از آن تعریف تجاوز که در مقابل دفاع مشروع قرار دارد، ارائه گردیده است. محور دوم با عنوان دیدگاه امام خمینی رحمهُ الله دربارۀ شرایط دفاع مشروع است که ذیل آن اقسام جهاد در اسلام و جهاد دفاعی در قرآن مطرح شده است و پس از آن سخنان امام رحمهُ الله دربارۀ دفاع از آثار ایشان بیان شده است. در محور سوم که با عنوان شرایط دفاع مشروع از دیدگاه حقوق بین الملل است، مواردی مثل تعریف حقوق بین الملل و ویژگی آن، منشور ملل متحد، دفاع مشروع و تصویب مادۀ 51 منشور ملل متحد و شرایط دفاع مشروع مطرح شده است و در آخر مقاله، نتیجه گیری به عمل آمده است. در نتیجه گیری به این نکته می رسیم که نظر امام در بعضی موارد مشابه و در بعضی موارد متفاوت با حقوق بین الملل است. از منظر حقوق بین الملل دو شرط مشروعیت دفاع، ضرورت و تناسب است؛ امام رحمهُ الله این دو را قبول دارند، ولی ایشان معتقدند که اگر اسلام و مسلمین در خطر باشند، برای دفاع از آن ها باید جهاد کرد و به نظر ایشان اقدامات ابرقدرت هایی مثل امریکا و اسرائیل دفاع مشروع نیست، بلکه سلطه و تجاوز است.
واژه های کلیدی: دفاع مشروع، تجاوز، حقوق بین الملل