کرسی ترویجی تبیین فقهی جایگاه کرامت: گزارش دوم

توضیح

کرامت به عنوان یک اصل در فقه مطرح است. کرامت به دو قسم ذاتی و اکتسابی تقسیم می‌شود که در بحث ما کرامت اکتسابی مطرح نمی‌شود. کرامت به معنای شرافت، عظمت و فضیلت است و به طور کلی در مورد انسان پذیرفته می‌شود. کرامت در دو عرصه فقه و قانون گذاری بحث می‌شود. کرامت در فقه به نحو موجبه جزئیه پذیرفته می‌شود و حقی ثابت و غیرقابل واگذاری است. اما در عرصه قانونگذاری گفته می‌شود که اصل کرامت بر همه احکام مقدم است. یعنی مقصود ما از اصل کرامت در این بحث این است که ما برای کرامت جایگاهی لحاظ کنیم که هر حکمی هرچند حکمی قطعی را اگر برخلاف کرامت باشد، از حکم شرعی بودن خارج کند. طرح این بحث بدین گونه بیان می‌شود که اولا کرامت از ویژگی‌های وجودی انسان است. ثانیا احکام الهی به همه ویژگی‌های انسان نظر دارد. از این رو هم به مقتضای عدالت(طبق مبنایی که کرامت را یکی از مصادیق عدالت می‌داند) و هم به مقتضای وجود این ویژگی در انسان(طبق مبنایی که کرامت را مصداق عدالت نمی‌گمارد) حکم باید مطابق این ویژگی باشد. پس اگر حکمی خلاف کرامت باشد، حکم شرعی نیست. نظر مختار این است که زمانی که ما قائل شویم بر اینکه انسان مصادیق کرامت را درک می‌کند و خداوند صرفا اصل کرامت را فرموده است ما جایگاهی که بتوانیم از آن حکم شرعی را درک کنیم یا به دست آوریم نداریم.
واژه‌های کلیدی: کرامت، انسان، فقه، ارزش، اسلام