اسقاط عمدی جنین از دیدگاه فقه اهل سنت

توضیح

این مقاله پس از بیان علل گوناگونی که زمینه اسقاط عمدی جنین را فراهم می آورد, در جستجوی پاسخ این پرسش است که دیدگاه فقهای اهل سنت درباره حکم اسقاط عمدی جنین, هنگامی که ادامه بارداری موجب تهدید جان یا سلامت مادر می شود چیست؟ پاسخ پرسش یاد شده را باید با بخش بندی دوره زندگی جنین به دو مرحله پیش از دمیده شدن روح و پس از آن و همینطور با بخش بندی فقهای اهل سنت, به فقهای گذشته و معاصر و همینطور با توجه به چهار مذهب فقهی مشهور اهل سنت, پی گیری کرد. در هر یک از بخش های یاد شده, باید به ملاک مبنایی که فقهای اهل سنت دیدگاه خود را بر آن استوار ساخته اند, دست پیدا کرد؛ زیرا دست یابی به ملاک و مبنای دیدگاه آنها, دست کم تا اندازه ای می تواند حکم دیگر عللی را که زمینه اسقاط عمدی را فراهم می سازد, روشن کند؛ اگرچه آنان به حکم مورد نظر, تصریح نکرده باشند. ظاهر سخنان همه فقهای گذشته این است که اسقاط عمدی جنین, پس از دمیده شدن روح, اگرچه برای نجات جان مادر باشد, جایز نیست؛ زیرا جنین در این مرحله «نفس» است و مشمول آیه ای مانند »لاتقتلوا النفس التی حرم الله «می گردد. درباره اسقاط عمدی جنین, پیش از دمیده شدن روح, با توجه به دیدگاه های گوناگونی که از مذاهب مشهور فقهی از جمله بیشتر فقهای معاصر اهل سنت, یاد گردیده, هنگام تهدید جان مادر نه تنها اسقاط جایز, بلکه می تواند واجب باشد؛ زیرا جنین در این هنگام دارای نفس نیست و مشمول آیه یاد شده نمی گردد. از این رو در تعارض میان زندگی موجود دارای نفس (مادر) و موجودی که فاقد نفس است و شی نامیده می شود (جنین), زندگی موجودی که نفس دارد برتری داده می شود؛ زیرا در این هنگام, با توجه به مبنای «اخف الضررین» نجات جان مادر, «کمترین زیانی» است که جامعه انسانی متحمل خواهد شد. درباره اسقاط عمدی پس از دمیده شدن روح, برخی از فقهای معاصر, بر این باورند که بدون عذر معقول اقدام به سقط جنین جایز نیست و برخی دیگر, بدون عذر معقول آنرا جایز می دانند. به هر روی از نظر هر دو گروه, چنانچه ادامه بارداری جان مادر را تهدید کند, از آنجا که روشن ترین مصداق عذر معقول تحقق می یابد, اسقاط, نه تنها جایز بلکه واجب خواهد بود.
واژه های کلیدی: سقط جنین، فقه اهل سنت، اسقاط عمدی، قتل نفس، دمیدن شدن روح.