اصل تفکیک انسانی از نگاه حقوق بشردوستانۀ اسلامی در مقایسه با معاهدات بین المللی

توضیح

از جمله اصول حاکم بر جنگ در نظام حقوق بین‌الملل معاصر، اصل تفکیک است. براساس مواد 48، 51 (2) و 52 (2) پروتکل الحاقی اول به کنوانسیون‌های ژنو، حملات فقط می‌تواند علیه رزمندگان انجام گیرد و نباید متوجه افراد غیرنظامی باشد. در عین حال براساس بند 3 مادۀ 51 همان سند، این حمایت با شرکت مستقیم غیرنظامیان در جریان درگیری از دست می‌رود. با وجود این به دلایلی چند از جمله فقدان ضمانت اجرای حقوقی و کیفری کافی، قواعد حقوق بشردوستانۀ بین‌المللی کمتر به اهداف خود نزدیک شده‌اند. حقوق بشردوستانۀ اسلامی در اوج انحطاط حقوق جنگ در میان ملل، اصل تفکیک را الزام‌آور شناخته و تجاوز به غیرنظامیان را ممنوع اعلام داشته است. این مصونیت گاه به‌طور خاص تا آنجا تفسیر موسع می‌شود که حتی قواعد بشردوستانۀ معاصر را نیز درمی‌نوردد. گواه صحت این مبنای نظری سیرۀ عملی پیامبر(ص) و گزارش‌های تاریخی در خصوص تعداد قربانیان در جنگ‌های پیامبر(ص) است. در نوشتار پیش رو با تکیه بر روش تحلیلی – تطبیقی، و با بررسی منابع کتابخانه‌ای، پرده از چهرۀ اصل تفکیک از منظر اسلام برمی‌دارد.
واژه‌های کلیدی: اصل تفکیک، جهاد، حقوق جنگ، حقوق بشردوستانه، حقوق بین‌الملل اسلامی، فقه امامیه، مخاصمات مسلحانه.