اصول کلامی حاکم بر تشریع مجازات قصاص نفس و نقش آن در پاسخ به شبهات قصاص

توضیح

نظام‌مند‌کردن گزاره‌های دینی ناظر به تشریع مجازات‌های اسلامی، به‌ویژه مجازات قصاص نفس و استخراج اصول حاکم بر تشریع این مجازات، نقش مهمی در درک فلسفۀ تشریع آن و چگونگی پاسخ‌ به شبهات وارد بر آن دارد؛ زیرا تنها از این طریق می‌توان زمینۀ پاسخ‌دهی مدونی را به شبهات مخالفان ایجاد کرد. این مقاله با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با در‌نظر‌داشتن ساحت‌های وجودی انسان و مسیر تکاملی او در انسان‌شناسی اسلامی، درصدد استخراج اصول کلامی‌ای‌ است که با به‌کارگیری صحیح آن‌ها، فلسفۀ تشریع مجازات قصاص نفس به‌خوبی روشن و زمینۀ پاسخ‌‌هایی نقضی و حلی برای شبهات قصاص ایجاد شود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در این مقاله، پنج اصل کلامی که عبارتند از: ۱. اصل کرامت ذاتی انسان؛ ۲. اصل هدایتگری و رستگاری؛ ۳. اصل عدالت‌طلبی و احقاق حق؛ ۴. اصل حیات و پویایی فرد و جامعه؛ ۵. اصل بازدارندگی در مجازات، بر تشریع مجازات قصاص نفس حاکمند. این مقاله با بهره‌گیری از اقتضائات این اصول و استفاده از تقدم و تأخر آن‌ها در پاسخ به شبهات قصاص، به نمونه‌هایی از این شبهات نظیر برتری مجازات حبس ابد بر قصاص نفس و نیز مخالفت قصاص با حس بشردوستی انسان و کرامت انسانی قاتل پاسخ می‌دهد.
واژه‌های کلیدی: اصول کلامی، مجازات، قصاص نفس